Yangın ve Güvenlik Dergisi 195.Sayı (Kasım-Aralık 2017)

YANGIN / MAKALE 58 Yangın ve Güvenlik / Kasım-Aralık 2017 yanginguvenlik.com.tr OECD YANGINVERI TABANINDAN ALINMIŞGERÇEKOLAYLARINANALIZI TEMELINDE YANGINMODELLEME PROBLEMLERININ TESPITI DOMINIK HERMANN Swiss Federal Nuclear Safety Inspectorate ENSI, Industriestrasse 19, CH-5200 Brugg, Switzerland ÖZET G üvenlik ile ilgili olayların önem seviyelerini değerlendirmek amacıyla “öncü analiz” nükleer enerji endüstrisinde sık ola- rak kullanılmaktadır. Ancak, sıradan fonksiyonel bağımlılıklar olmayan etkiler vasıtası ile ekipmanlar hasar verebilecek olan olaylar olması durumunda bu analiz her zaman için söz konusu olayın daha detaylı değerlendirilmesi anlamındaki potansiyelin gerekliliğini tam olarak ortaya koyamayabilir. Bu makale bu tür olayların bir sınıfı olan yangınlar için, olasılık temelli bir öncü analiz oluştururken üstesinden gelinmesi gerekli olan modelleme problemlerine ışık tutmaktadır. Ana- liz için kullanılan olaylar Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Organizasyonu (OECD) Yangın Olay Kayıtları Veri tabanından seçilmişlerdir. 1. GİRİŞ Olasılık Temelli Güvenlik Analizi (OTGA) temelinde gerçekleşti- rilen öncü analiz olayların önemini değerlendirme anlamında nük- leer enerji sektöründe sık olarak kullanılmaktadır. Bu özellikle diğer ekipmanların normal arıza olasılıklarını muhafaza ederken, bazı ekipmanların bilinen eksikliğinden kaynaklanan risklerin etkisinin analizini içermektedir. Yangın durumunda komponentlerin arıza ola- sılıkları, komponentin yangına mekansal yakınlığı ve yangın tespit ve söndürme anlamındaki olası arızalar temelinde sıralanabilir. Her ne kadar yangından kaynaklanan hasar söz konusu tek bir olay bağ- lamında dikkate alınabilse de yangın sebebiyle arızalanmamış olan ekipmanın arıza olasılıklarının korunması kavramının uygulanması, ilgili analistin yangının yayılmasını önleyeceği düşünülen tedbirlerin arızlarının olasılıklarını ve etkilerini dikkate almasını gerektirecektir. Temel hasar frekansı (THF)’yi elde etmek amacıyla doğrudan yaratılmış olan yangın senaryolarını kullanarak yangın modellene- bilir; ancak süreci izleme anlamındaki ihtiyaç nedeniyle sadece bu olaylar temelinde olayın gelişiminin yeterli gerçeklik seviyesi ile mo- delleneceği garanti edilemeyecektir. Bu sebeple, çalışmada her bir olay için, yangının ilerlemesine yönelik ayrı senaryo geliştirilmiştir. Bu senaryoların olasılıkları Tespit Söndürme Olay Ağacı (TSÖA) kul- lanılarak belirlenmektedir. Bu olay ağacında en üstteki olaylar bilin- diği kadarıyla söz konusu olayın koşullarını yansıtmaktadır. Söz konusu yaklaşım ile ilgili tecrübe kazanmak anlamında OECD’nin Yangın Olayları Kayıt Veri tabanından bir dizi olay seçil- miş ve sunulmuş olan yaklaşımın uygulanma fizibilitesinin belirlen- mesi ve şiddet derecesi farklı olan senaryoların etkileri hakkında fikir edinmek amacıyla duyarlılık çalışmaları yapılmıştır. 2. YÖNTEMLER Herhangi bir yangın olayı için koşullu temel hasar olasılıkları (KTHO) şeklinde bir risk tahmini elde etmeye yönelik yöntem için şu adımları takip edin: (1) Olay anlatımı ve süreci temelinde yan- gın tespit ve söndürme zamanlamasının belirlenmesi. (2) Orijinal hasar ayak izinin ve ilgili olmayan bulunmazlıkların tanımlanması. (3) Orijinal hasar ayak izinin ötesinde PSA-bağlantılı hedeflerin ve ilgili yayılma sürelerinin belirlenmesi. (4) Ani alevlenme ve birden fazla kompartımana yayılmaya yönelik koşulların tespit edilmesi. (5) Tespit Söndürme Olay Ağacı (TSÖA) için farklı yayılma olasılık- larının sonuç grupları içerisine gruplanması. (6) Tespit Söndürme Olay Ağacı (TSÖA)’nin yapısının belirlenmesi, Tespit Söndürme Olay Ağacı (TSÖA)’nin sayısallaştırılması. (8) Tespit Söndürme Olay Ağacı (TSÖA)’nin sonuçları öncü olaylar olacak şekilde bu sonuçları kullanarak Olasılık Temelli Güvenlik Analizi (OTGA)’nın sayısallaştırılması. Özellikle Adım 5 ve Adım 6 arasında tekrarlama- lar gerekli olabilecektir. * Kaynak: www.sciencedirect.com