Yangın ve Güvenlik Dergisi 195.Sayı (Kasım-Aralık 2017)

YANGIN / MAKALE 66 Yangın ve Güvenlik / Kasım-Aralık 2017 yanginguvenlik.com.tr gelen hasarı işaret etmektedir ve bu da itfaiye tarafından kontrol edilmesi gereken normal bir yangına yol açmaktadır. Gaz temel- li söndürme sistemleri türbin jeneratör alanı için oldukça sıra dışı bir seçim olacağı için, ‘Yalıtım’ en üst seviye olayı güvenilir şekilde söndürme olayından sonra yerleştirilebilir. 2.4.3 Bir elektrik penetrasyonu içerisinde yangın Bu olay, elektrik binası ve türbin odası arasındaki bir penetras- yon içerisinde aşrı ısınan bir elektrik kablosundan kaynaklanmıştır. Yangına, penetrasyonun iki tarafından birden müdahale edilmiştir ancak itfaiye ekibinin ilk önce ana kontrol odasının penetrasyon içindeki kabloların elektriğini kesmesini beklemek ve yangın kay- nağına ulaşmak için etrafındaki yapıyı kırmak zorunda kalması se- bebiyle ilerleme yavaş olmuştur. Firma merkezinden kablo güzergah bilgisinin elde edilmesi ge- rektiği için kabloların elektriğinin kesilmesi gecikmiştir. Bu iletişim süreci, gerçekte başka yerde olan ve aslında söndürme sırasında per- sonel için tehlike arz etmeyecek kabloların elektriğinin kesilmesi anla- mında ciddi bir potansiyel sunabilir. Bu etkiyi yakalamak için, elektriği kesilecek olan doğru kabloların tespit edilmesi anlamında insan hatası olasılığı penetrasyonun komşu bölümlerine eşit olarak dağıtılmıştır ve bu sayede bir sektör içinden yönlenen bütün elektrik ve sinyal kablo- ları, o sektörün hata eseri elektriğinin kesilmesi durumunda bağım- sız olarak arızalanacaktır. Tabii ki, sadece açık devre arıza modlarının dikkate alınması ve sıcak tezlerin dikkate alınmaması gerekir çünkü kablo yalıtımı bozulmadan kalacaktır. Olası arıza olasılıkları, tesis olay- ları tarafından kontrol edilen arıza ağaçları vasıtası ile sistemmodeline dahil edilmiştir. İtfaiye ekibinin performansını değerlendirmek için verilmiş olan 2 saatten fazla gözlemlenen söndürme süresinin kullanılması kablo tepsileri boyunca gerçekçi olmayacak şekilde yüksek yangın ya- yılma olasılıkları verecektir çünkü söndürmeme olasılığı çok yavaş azalacaktır. Ancak, gerçek olay sırasında, yangın yayılmamıştır; it- faiyecilerin yangın kaynağını çevreleyen yapıyı kırmaları gerekmiş- tir. Bu sebeple, kompartıman içi yayılmayı önlemeye yönelik kısmi başarı anlamındaki karakteristik söndürme süresinin daha gerçekçi bir değerinin NUREG-2169’da elektrik yangınları için raporlanmış olan esas değerden daha yüksek olacağı kanısına varılmıştır. 2.4.4 Ardışık Yangınlar Bir vakada, bir kaç saat içerisinde bir orta voltajlı şalter panelin- de iki rastlantısal bağlantılı yangın meydana gelmiştir ve bu sebep- le her ne kadar veri tabanı iki olay listelese de, tek bir koşullu temel hasar olasılığı (KTHO) atanmıştır. Birinci olay çok yüksek enerjili bir sıçrama arızasıdır ve iki 4-kV yol arasındaki bir çapraz bağlan- tıda meydana gelmiştir. Bu yangın 4 dakikalık müdahale süresi ile 5 dakika içerisinde söndürülmüştür ve bu doğrudan, daha önce tanımlanmış olan modellerin parametrelerini vermektedir. İkinci yangın ise, operatörler sıkışmış ekipman tekrar devreye sokmaya çalışırlarken meydana gelmiştir. Bir önceki sıçrama ile ha- sar görmüş olan hat barasına yanlışlıkla elektrik verilmiş ve bu da devre kesici üzerinde bir başka sıçrama olmasına yol açmıştır. Bu sefer, yangın için söndürme süresi 18 dakika ve müdahale süresi 9 dakika olmuştur. Sıçrama alanının ortaya çıkmasından sadece 5 dakika sonra personel yangını raporlamıştır ve bu sebeple tesis personeli bir olayın daha meydana geldiğini pek fark etmemiştir. Bu sebeple müdahalenin zamanında olabilmesi için yangın tespiti- nin gerekli olacağı kanısına varılmıştır. Birinci yangından sonra oto- matik yangın tespit cihazları resetlenmedikleri için, bundan sonraki yangın tespitlerinin manuel olması gerekecektir. Bu hususlar, Şekil 6’da gösterilen olay ağacını ortaya çıkart- mıştır ve burada kolaylık amacıyla otomatik fonksiyonlar için olan baypaslanmış olaylar çıkartılmıştır. Burada belirtilmelidir ki, birinci olayın bir sonucu olarak bir başka ufak yangın meydana gelmiştir ve bu, bir destek pompasının salmastra suyunu kaybedip tutuşma- sına yol açmıştır. 3. SONUÇLAR Potansiyel yangın yayılmasının risk üzerindeki etkisini de- ğerlendirmek amacıyla göreceli risk artışı (GRA) tanımlanmıştır. GRA, RP yangın yayılması ile görülen koşullu temel hasar olasılığı (KTHO) ve RR yayılması olmaksızın görülen koşullu temel hasar olasılığı (KTHO) arasındaki oran olarak tanımlanmaktadır: (10) GRA’nın kümülatif dağılımı Şekil 7’de gösterilmektedir. Dokuz olaydan iki tanesi referans tesisin haritalanmış lokasyonu çevresin- de hiç bir makul yangın yayılma olgusu içermemektedir ve bu se- beple bunlar GRA değerleri 1 olmaktadır. Burada dikkat edilmelidir ki, dört başka için olan toplam risk, bir ani alevlenme sonrası görü- lebilecek bir tam-kompartıman yangını riski ile dominedir. Bu olgu- ya yönelik varsayımların değiştirilmesi, ki bu, mevcut belirsizlikler düşünüldüğünde kabul edilebilirdir, bu olaylar için olan sonuçları ciddi şekilde etkileyebilecektir. İtfaiye ekibi için Bayes Teorisi modelinin kullanılması durumun- da GRA daha düşük olmaktadır; ancak, daha önce belirtildiği üzere bu model, daha önceki çok dar olan dağılım sebebi ile gözlem ol- gusunu yeterince dikkate almamaktadır. Şekil 5. Hidrojen salınımına yönelik Tespit Söndürme Olay Ağacı (TSÖA) Tutuşma Kaynağı Gerçek Yayılma Yayılma Bütün Oda Bütün Oda Orta Seviye Orta Seviye Orta Seviye Orta Seviye İzolasyon İtfaiye Ekibi İkincil Yanıcı Madde