Yangın ve Güvenlik Dergisi 202. Sayı (Ekim 2018)

52 Yangın ve Güvenlik / Ekim 2018 yanginguvenlik.com.tr TEKNİK Söndürücü temiz gazların boşaltılması ile insanlar üzerinde oluşabilecek herhangi bir tehlike, sistem tasarımında göz önüne alınmalıdır. Gazlı söndürme sistemleri, toplam hacim koruması ile kapalı hacimlerdeki yangın tehlikesine karşı koruma sağla- mak üzere genellikle aşağıda belirtilen mahallerde kullanılır: • 24 Saat esasına göre çalışması gerekli mahaller: (Banka Bilgi İşlem Merkezleri, Radar İzleme Mahalleri, Kesintisiz ve yük- sek riskli proses, data vb. endüstriyel odalar, Hava Kontrol Merkezleri) • Ekipman hasarının yangın ve/veya su uygulaması karşısında önem kazandığı mahaller: (Telefon Santralleri, Enerji Üretim Merkezleri Kontrol Odaları, Server vb. Network SistemOda- ları, Banka Kasa Daireleri) • Yerine konulamayacak değerlerin muhafaza edildiği alanlar: (El Yazması Eserlerin muhafaza edildiği alanlar, Tarihi Eser Saklama Mahalleri; El Yazmaları, Osmanlı Eserleri, Yüksek güvenlikli ve muhafaza edilmesi gereken değerlerin saklan- dığı mahaller) • Geçmişe veya günümüze ait orijinal değerli evrakın sak- landığı mahaller: (Mukaddes Emanetler, MGK Kayıtları, “TBMM’nin kapalı oturum ve/veya ülke güvenliğini ve/veya politikasını belirleyen tutanaklarının muhafaza edildiği kayıt odaları, Kripto odaları vb.” Kıymetli Arşiv odaları) • Alevlenebilir ve yanabilir sıvılar vegazlarınbulunduğumahaller SÖNDÜRÜCÜ GAZ TIPI SEÇIM KRITERLERI Inert gazlar ve halokarbon türevi gazlar, aynı standartta yer alan ve otoritelerin çoğu tarafından aynı standart kapsamında temiz gaz olarak birlikte değerlendirilir. Söndürücü gaz tipi; in- sana ve çevreye olan etkilerin yanı sıra, korunacak hacim özellik- lerine bağlı olarak ilk yatırım ve işletme maliyet faktörleri dikkate alınarak seçilir. Söndürücü gaz tipleri için karakteristikler, yukarı- daki tabloda verilmiştir. HALOKARBON TÜREVI GAZLARIN SEÇIMINDE AŞAĞIDAKI KONULAR DIKKATE ALINMALIDIR • Halokarbon türevi gazlar, hem fiziksel hem de kimyasal ola- rak yangını söndürür. • Halokarbon türevi gazlar daha düşük basınçlarda (25-42 bar) sıvı halde depolanır. Tesisatlarda, sistem basıncına göre düşük et kalınlıklı boru kullanılabilir. • Halokarbon gazların boşaltma süresi 10 sn’dir. Bu sürenin sağ- lanabilmesi için silindirlerin, korunanmahalemümkün olan en yakın yere, tercihen mahalin dışında yerleştirilmelidir. • Halokarbon sistemlerde stoklama basıncının düşük olması ve daha az sayıda silindir gerektirmesi nedeniyle işletme ve bakımmaliyetleri düşüktür. • Normalde insan bulunan mahallerde kullanımına, ancak ta- sarım konsantrasyonunun insana zarar verebilecek en dü- şük seviyenin (LOAEL) altında olduğu yerlerde izin verilir. • Söndürücü gaz için öngörülen maksimum güvenli maruz kalma süresi 5 dk’dır. Söndürücü gaza bu süreden daha uzun süre maruz kalınması durumunda fiziksel veya toksik etkiler olabilir. 5 dk’dan daha düşük bir maksimum güvenli Söndürücü Gazlar HFC-227ea HFC-125 IG-01 IG-541 Özellikleri Kimyasal Formülü CF3CHFCF3 CF3CHF2 Ar N2 / Ar / CO2 Kimyasal Adı Heptaflorpropan Pentafloretan Argon %52N2+%40Ar+%8CO2 Renk Renksiz Renksiz Renksiz Renksiz Koku Hemen hemen kokusuz Hemen hemen kokusuz Kokusuz Kokusuz Elektrik iletkenliği Yok Yok Yok Yok Molekül Kütlesi 170 120,02 39,9 34 Kaynama Noktası (1,013 barda) -16,4 ºC -48,09 ºC -185,9 ºC -196 ºC Donma Noktası -131,1 ºC -101 ºC -189,4 ºC -78,5ºC Depolama Bilgileri Silindir Basıncı 25 / 42 bar 25 / 42 bar 200 / 300 bar 200 / 300bar Maks. Doldurma yoğunluğu 1150kg/m3 929 / 880 kg/m3 Basınç/Sıcaklık grafiklerine uygun 50ºC’de maks. çalışma basıncı 34bar / 53 bar 40bar / 63bar 235 / 362bar 235 / 360bar İnsana ve Çevreye Etkileri Yaklaşık ölümcül konsantrasyon > %80 > %70 12%(O2) NOAEL 9,00% 7,50% 43% LOAEL 10,50% 10% 52% Ozon tabakasına zarar 0 0 0 Sera etkisi potansiyeli (100 yıl) 2050 2800 0 Söndürücü Gazların Karakteristikleri