Yangın ve Güvenlik Dergisi 205. Sayı (Mart 2019)

40 Yangın ve Güvenlik / Mart 2019 yanginguvenlik.com.tr TEKNİK K imyasallar günümüzde birçok tesiste çeşitli sebeplerle bulun- durulmakta ve kullanılmaktadır. Bu tesisler petrol rafineleri, kimya fab- rikaları gibi riskli kimyasalların yoğun veya tamamıyla kullanımının yapıldığı yerler olabileceği gibi endüstriyel fabrika depoları, prosesleri gibi bu tip ürünleri kısmi olarak bulundurulan veya kullanan yerlerde olabilmektedir. Örnek olarak ABD yerel itfaiyelerine ulaştırılan bilgilere göre, 2007-2011 yılları arasında, yılda ortalama 160,910 yangın parlayıcı ve yanıcı sıvıların tutuşması ile başlamıştır. Bu yangınlar yılda ortalama 454 ölüme, 3910 yaralanmaya ve 1,5 milyar USD maddi zarara yol açmıştır. Kaydedilen yangınların %11’i depolarda çıkmasına karşın, bu yangınlar yara- lanmaların toplamda %20’sine sebep olmuştur. Yüksek miktarlarda depolanan kimyasalların yangın durumunda basit söndürücüler, yangının kontrol altına YANICI PARLAYICI SIVI DEPOLANAN DEPOLAR alınmasında ve söndürülmesinde yeterli kalamamaktadır. Bu tip durumlarda alınabilecek pasif önlemlerin yanında otomatik yangın söndürme sistemleri, itfaiye mahale ulaşana kadar yangının büyümesini engellemek veya yangını söndürmek amaçlı özellikle yanıcı / parlayıcı kimyasal depolanan depolarda kurulumu tercih edilen sistemlerdir. Parlayıcı ve yanıcı sıvı depolanan depolarda, NFPA 30 standardı asgari olarak yanıcılık sınıfı, depolama şekli ve sıvının depolandığı kabın tipine göre tablolardan sprinkler veya köpük-su sprinkler sistemlerine yönlendirmede bulunmaktadır. Ayrıca otomatik su spreyi, su sisi, yüksek genleşmeli köpük, kuru kimyevi ve alternatif konfigüras- yonlarda sprinkler sistemlerinin de NFPA standartları ışığı ve üretici tavsiye- leri doğrultusunda otoritelerin onayına istinaden alternatif olarak değerlendiri- lebileceğini belirtmektedir. Bu sistem- lerin içerisinde yaygın olarak depolarda otomatik sprinkler; ıslak borulu, kuru borulu veya ön-tepkili sistemlerinden biri olarak dizayn edilebilmektedir. NFPA 30’da otomatik sprinkler sis- tem tasarım kriterlerini işleyen tablo- lar parlayıcı ve yanıcı sıvıları öncelikle aşağıda belirtilmiş olan kriterler altında sınıflandırmıştır. • Parlayıcı veya yanıcı komponent konsantrasyonu volumetrik olarak %50’den fazla olan; - Karışabilir ve karışabilir olmayan sıvılar, - Sınıf IIIB sıvılar, - Su ile karışabilir sıvılar • Parlayıcı veya yanıcı komponent konsantrasyonu volumetrik olarak %80’den fazla olmayan karışabilir sıvılar, • Sınıf II ve Sınıf III karışabilir ve Sınıf II ve Sınıf III karışabilir olmayan sıvılar, • Ağırlıkça %50’ye kadar Sınıf IC, Sınıf II veya Sınıf IIIA sıvı içeren doymamış polyester reçineler. Yukarıda tanımlanmış olan parla- yıcı ve yanıcı sıvılar sınıflandırıldığı ve depolama çeşitlerine göre ayırıldığı tablolardan maksimum depolama ve tavan yükseklikleri kısıtları altında temel olarak asgari sprinkler K faktörü, dizayn yoğunluğu ve operasyon alanına ula- şılmakta ve bu değerlere göre dizayn yapılmaktadır. n BORA ŞIRANLI Norm Teknik Makine Mühendisi - Sistem Uzmanı % 26 % 10 % 14 % 11 % 15 % 17 % 30 % 25 % 20 % 15 % 10 % 5 % 0 % 20 Üretim Alanları Depolar Konutlar % 5 % 8 Yangın Yaralanma Maddi Hasar