Yangın ve Güvenlik Dergisi 205. Sayı (Mart 2019)

50 Yangın ve Güvenlik / Mart 2019 yanginguvenlik.com.tr içeren deliller (Woodhouse, 2010) sayılabilir. CCTV sistemlerinin sucu azaltmak için etkinliği konusunda belki en kapsamlı araştırma dünya çapında 41 adet CCTV planıyla ilgili çeşitli bilimsel çalışmaların sonuçlarını bir araya getiren istatiksel analizdir Welsh ve Farrington (2008a). Analiz suça müdahale etme önlemlerinin öncesi ve sonrasını içeren ve en az bir kontrol alanı olan çalışmalarla sınırlıdır. Müdahalenin etkisi çalışmalar içinde ‘göreceli etkinin büyüklüğü_ relative effect size (RES)’’ ölçüsü kullanılarak standartlaştırılmıştır. Bu şöyle tarif edilir: RES = a ∗ d b ∗ c Burada: a deneysel alanda müdahale öncesi suç sayısı, b deneysel alanda müdahale sonrası suç sayısı, c kontrol alanında müdahale öncesi suç sayısı, d kontrol alanında müdahale sonrası suç sayısıdır. Tüm 41 çalışmada RES ağırlıklı ortalaması 1019’dur ve bu da deneysel alanda kontrol edilen alana göre %16 ya eşdeğer azalma anlamına gelir. Ancak CCTV sadece, 34 çalışmanın ortalama RES’inin 1,24 olduğu yani %19 azalmaya karşılık geldiği Birleşik Krallıkta etkili olarak gözükmektedir. Birleşik Krallık dışında yapılan yedi çalışmada ortalama 0,97 RES elde edilmiştir ve bu ise suçta %3’lük bir azalmaya karşılık gelir. CCTV aynı zamanda oto parklar gibi iyi tanımlanmış alanlarda daha etkili olarak gözükmektir. Buralarda 2,03 değerinde bir RES veya %51 azalma ve toplu taşımacılıkta 1,3 değerinde RES veya %23 azalma görülmektedir. Aynı zamanda suç tipleri üzerine farklı etkileri de mevcuttur. Araç suçları için RES 1,35 idi ve bu da %26 azalma demekti, bu sırada şiddet suçu için RES 1,03’dü ve bu da %3’lük bir azaltma belirtmektedir. Welsh ve Farrington (2008a) çalışmasında içerilen İskoçya’da meydana gelen tek çalışma J.Hood’un 2003 yılında yaptığı çalışmaydı ve RES 1,43’dü ve suçta %30’luk bir azalmaya karşılık geliyordu. Ancak cesaret verici sonuçların Glasgow’da geniş bir planda bulunamadığı da Ditton (1999) tarafından belirtilmiştir. Burada belirtildiği gibi bazı başarılı projeler olmasına rağ- men, CCTV’nin bir suç önleme önlemi olarak etkinliğini önemli şüpheler çevrelemektedir. Bunun için açıklamaların bazıları az sayıda projenin CCTV’nin suç oranları üzerinde hiçbir etkisi olmadığı hakkındaki boş hipotezleri geri püskürtecek istatiksel güven seviyesine ulaşmış olması olabilir. Bunun nedeninin suçun kendisinin konumsal dağılımından ve Guerette (2007) tarafından yapılan çalışmada gözlenenleri doğrulamıştır. Bu çalışma suçun ‘sıcak noktalarda’ oldukça yoğunlaşmış oldu- ğunu göstermiştir. Eğer bir deneysel veya kontrol alanı suçun yoğun olduğu bir ‘sıcak nokta’ içeriyorsa, bu alan içindeki değişiklikler gözlenen suç oranlarındaki tutarsızlıkları artı- racak ve böylece boş hipotezi karşı gelecek istatiksel testin gücünü azaltacaktır. Aynı zamanda bu projelerin geliştirilmiş sokak aydınlatması gibi diğer özelliklerin de dahil edildiği bir müdahalenin ana elemanı olarak CCTV içerdiği de ayrıca belirtilmelidir. BU nedenle tek olarak CCTV’nin etkisi bilinme- mektedir. Davies (1997) ve Dee (2000) gibi birkaç yorumcu CCTV’den suç önleme önlemi olarak etkisinden ikna olmamış olarak kalmışlar ve mahremiyeti ve gözetleme uygulamaları hakkında kaygılarını ifade etmişlerdir. 2.3.2. Sokak Aydınlatması CCTV’nin aksine, sokak aydınlatması genellikle suç önleme düşüncesinin dışında diğer nedenler için kullanılır. Geliştirilmiş sokak aydınlatmasının suç oranlarını azaltabileceği düşün- cesinin nedenlerinden biri failin daha fazla görünür olması ve bunun tespit edilme tehlikesini artırmasıdır. Ancak, sokak aydınlatmalar geliştirildiğinde gündüz vakti işlenen suçlarda da gece vakti işlenen suçlarla aynı miktarda azalmalar olduğu bulundu (Welsh ve Farrington, 2008b). Bu gelişen sokak aydınlatmasının toplumun birbiriyle kaynaşma gücünü artır- ması fikriyle açıklanabilir. Welsh ve Farrington, 2008b kendi yaptığı CCTV çalışmasındaki aynı yöntemi kullanarak sokak aydınlatmasının suç üzerine etkileri hakkında sistematik bir araştırma uyguladı. Bu, iki yaklaşımı mukayese etmek için çalış- mayı son derece faydalı kıldı. Geliştirilmiş sokak aydınlatması esaslı 11 suç azaltma projesinin sonuçlarını bir araya getiren meta- analizi genel olarak 1,27 RES değeri buldu, bu da %21'lik bir azalmaya karşılık gelmektedir. ABD’deki projelerde 1,08’lik bir RES veya %7 azalma bulundu. Birleşik Krallıkta ortalama RES 1,62 veya %38 azalmaydı. Geliştirilmiş sokak aydınlatması mal ile ilgili suçlarda 1,2’lik RES değeriyle, %17 azalma ile şiddet içeren suçlara karşı sağladığı % 9 azalmayı gösteren 1,1’lik RES değeriyle mukayese edildiğinde daha etkin olmaktadır. Geliştirilmiş sokak aydınlatmasının bir suç önleme önlemi olarak etkinliği üzerine yapılan ilk çalışmalar (Tien, O'Donnell, Barnett, veMirchandani, 1979) yetersiz olmasına rağmenPease’nin (1999:68) çalışması gibi daha sonraki araştırmalar ‘sokak aydın- latmasının suça etkisinin tatmin edecek derecede belirlendiği’ sonucuna vardı. Çok daha yakın zamanda Welsh ve Farrington, (2008b:3) ‘geliştirilmiş sokak aydınlatmasının suçu önemli dere- cede azaltmaktadır’ sonucuna vardı. Geliştirilmiş sokak aydınlat- masının CCTV’de olduğu gibi bir mahremiyet çekincesi yoktur ancak uygunolmayan sokak aydınlatmasınınparlamalar nedeniyle görüşü azaltabileceği, uyuma kalıplarını ve yaban hayatı engel- lediği ve bunun yanında gece gökyüzünü görmemizi engellediği kaygıları bulunmaktadır (Siyah Gökyüzü için Komisyon, 2015) n MAKALE Devamı gelecek sayımızda.