Yangın ve Güvenlik Dergisi 206. Sayı (Nisan 2019)

22 Yangın ve Güvenlik / Nisan 2019 yanginguvenlik.com.tr YANGIN POMPASI SÜRÜCÜLERİ Yangın pompası sürücüleri, yangın pompalarının gücünü sağlayan birincil hareket kaynağıdır. Yangın pompaları sürü- cüsü seçiminde önemli olan unsurlar, maliyet, bakım kolay- lığı ve güvenilir güç beslemesinin mevcut olup olmadığıdır. Şebeke ve jeneratör gibi birincil ve ikincil elektrik kaynaklarına sahip tesislerde tümüyle elektrik motorlu pompalar ilk tercihtir. Dizel sürücüler, ikincil bir elektrik kaynağı bulunmadığında veya uzun mesafelerden güç beslemesi gerektiğinde tercih edilmektedir. Dizel sürücüler, yangın pompaları için güvenilir bir güç kaynağı olarak dikkate alınır. Dizel sürücüler kullanıldığında, yakıt depolama, egzoz tahliyesi ve havalandırma, sürücünün soğutulması ve bir akü şarj sistemi gibi ilave sistemler gerekmektedir. Tasarımcıların, pompa dairesine yeterli taze havayı sağlayacak düzenleme- leri ve egzoz havasını tahliye edecek önlemleri sağlaması son derece önemlidir. Dizel sürücünün bulunduğu tesislerde, pompa dairesi sprinklerle korunmayan alanlar için minimum 2 saat, korunan alanlar için minimum 1 saat yangına dayanıklı bölme ile binanın diğer bölümlerinden ayrılmış olmalıdır. Elektrik motorlu yangın pompaları, güç kaynağına bağ- lantı açısından özel düzenlemeler gerektirmektedir. Elekt- rikli yangın pompa dairesi de dizel yangın pompaları ile aynı şekilde binanın diğer bölümlerinden ayrılmış olmalıdır. Ana güç beslemesi ile yangın pompası kontrol panoları arasında herhangi bir kesici veya sigorta bulunmaz. Bu durum elektrikli yangın pompaları için sağlanması gereken özel bir durumdur. Elektrikli yangın pompalarının güvenilirliğini artırmak üzere kontrol panolarında aşırı akım koruması özelliklerini sağlayacak donanım bulunmalıdır. Kablo kesiti aşağıdaki özelliklere göre belirlenmelidir. • Motorun Gücü • Ana besleme noktasından pompa odasına olan mesafesi • Bu hat üzerindeki gerilim düşümü hesabı yapılır. MUAYENE, TEST VE BAKIM Yangın pompası kurulumundan sonra sürekli ve periyo- dik olarak muayene, test ve bakımdan geçirilmelidir. Tablo 1’de muayene, test ve bakım prosedürlerinin özet halinde bir listesi görülebilir. İZLEME VE BASINCIN SÜREKLİLİĞİ Modern otomatik sprinkler sistemlerinde su beslemesinin sürekliliği, sistemin hızlı devreye girmesi açısından son derece önemlidir. Yangın pompasının otomatik olarak çalıştırılabil- mesi için sistem basıncındaki azalmanın hissedilmesi için bir yöntem gereklidir. Sistem basıncındaki azalma su akışının bir göstergesidir ve yangın pompasının çalışması gerektiğini gösteren bir işarettir. Sistemlerin çoğunda tesisatın genleş- mesinden, küçük vana kaçaklarından ve diğer küçük sistem kaçaklarından kaynaklı basınç düşümünü karşılayan jokey pompalar bulunmaktadır. Jokey pompalar genelde 1 ila 20 GPM kapasite aralığında olup yangın pompası ile uyumlu anma basıncı değerlerinde seçilir. Yangın durumu haricinde sistemdeki basıncı sürekli tutmak için devreye girip çıkan jokey pompalar sayesinde, ana yangın pompalarında gereksiz çalışma nedeniyle aşınma ve hasar oluşmasını önlemektedir. Standartlarda jokey pompa ve ana yangın pompalarının basınç algılama hattının ayrı bulunması ve bu sayede farklı basınç- larda birbirinden bağımsız devreye girmeleri sağlanmaktadır. SONUÇ Otomatik sprinkler sistemlerinde doğru yangın pompası seçimi için pek çok değişkenin dikkate alınması son derece önemlidir. Bunlar temelde ihtiyaç duyulan su debisi ve basıncı ile sürücü tipi, pompa konumu, boru yerleşimi ve güç bağlantı- ları gibi pek çok unsurdan oluşur. Güvenilir bir yangın sistemini sağlamak adına pompaların seçimi, kurulumu, işletmesi ve bakımı ile ilgili adımlar, yerel yönetmeliklerin yanında, ulusla- rarası standartlar ışığında belirlenmeli ve hayata geçirilmelidir. Tablo 1. Yangın Pompaları Test, Muayene ve Bakım Periyotları (Kaynak: NFPA 25) Kısım Faaliyet Periyot Referans [NFPA 25] Pompa dairesi, ısıtma havalandırma panjurları Muayene Haftalık 8.2.2(1) Yangın pompa sistemi Muayene Haftalık 8.2.2(2) Pompa İşletme Sıfır Debi Tam kapasite Test Test Haftalık Yıllık 8.3.1 8.3.3.1 Hidrolik Bakım Yıllık 8.5 Mekanik transmisyon Bakım Yıllık 8.5 Elektrik Sistemi Bakım Değişken 8.5 Kontrol Panosu ve diğer aksam Bakım Değişken 8.5 Motor Bakım Yıllık 8.5 Dizel sürücü sistemi ve diğer aksamları Bakım Değişken 8.5 KAYNAKLAR 1- Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, 2009 / 27344 2- Turanlı, İ. ve Karadal, Ö., “Yangın Söndürme Sistemleri Uygulama El Kitabı”, İstanbul, 2009 3- Designer’s Guide to Automatic Sprinkler Systems, NFPA, 2005 4- NFPA 20: Standard for the Installation of Stationary Pumps for Fire Protection, 2013 5- NFPA 25: Standard for the Inspection, Testing, Maintenance of Water-based Fire Protection Systems, 2011 n TEKNİK