Yangın ve Güvenlik Dergisi 206. Sayı (Nisan 2019)

Katlar arasında kalan bölümün rolü yangının alt katlardan daha yüksek katlara aktarılmasını önlemek ve yangının duvarın dış tabakaları arasında yayılmasına mani olmaktır. İncele- nen kaynaklarda da gösterildiği gibi katlar arasındaki bölme, duvarlar tam anlamıyla yanmaz malzemeden yapılmış olsa dahi, yangının katlar arasında aktarılmasına karşı tam olarak koruma yapmaz [10]. Hava çıkış açıklığından binanın dışına doğru çıkıntı yapan ısı iletim sütunun geometrisi, alanı ve sıcaklık dağılımı, açıklığın üst kısmında (pencere üst pervazı, balkonlar vb.) kalan ele- manların büyüklüğüne ve yerleşim düzenlemelerine bağlıdır. Bu elemanların uygun şekilde tasarımı yangının yangın katının yukarısına transferini önleyecektir (Şekil 6). Alevin şekli ve uzunluğu esas olarak hava açıklığının (alevin çıktığı açıklık) ve pencere üst pervazının geometrisine bağlıdır [8]. Binanın dış duvarların ısı izolasyonu için en yaygın olarak kullanılan malzeme maden yünü, fiberglas, bazalt veya köpük polistrendir (strafor). Madeni yün, yanmaz bir malzemedir. Erime noktası yaklaşık 1200 °C - 1500 °C arasındadır ve demirin erime noktasıyla (1535 °C) karşılaştırılabilir. Kalın bir tabaka polistren köpük yaklaşık 250-300°C’da erir. İnşaatlarda izolas- yon olarak kullanılan strafor kendi kendini söndüren bir mal- zemedir. Eğer yangının kaynağı ortadan kaldırılırsa, polistren yanmayı durdurur ve tekrara ateşlenmez. Kıvılcımdan veya sigara izmaritinden ateşlenmez, sadece küçülür. Strafor izolas- yon sisteminin diğer elemanlarıyla beraber yangın geciktirici sistem olarak kabul edilir ve bu şekilde anılır (NRO= nierozpr- zestrzeniające ognia= Yangına Dirençli). Yapışkan plakalar ve yapı alçı sıvasıyla hafif ıslak ısıl izolasyon yöntemiyle kaplanan kendi kendisini söndüren strafor yangın tutucu sistem olarak kabul edilir. Polonya ve yurt dışında strafor ile izole edilmiş bina ön cephelerinde yapılan yangın araştırması strafor duvarın yangına maruz kaldığında önemli bir değişiklik göstermedi- ğini ve insanlar için ilave bir tehlike meydana getirmediğini göstermiştir [11-14]. Polonya’da bu tip izolasyonun kullanıldığı son 30 yıl içinde bu malzemenin binanın daireleri veya katları arasında alevin hareket etmesine neden olduğu hiçbir vaka rapor edilmemiştir. Yanmaz bir malzeme olmasına rağmen bir izolasyon yünü bile malzemenin içinde yavaş yavaş yanan bir sürece girebilir. Avrupa’da yapılan birkaç çalışma polistrenin sıcak etkisiyle erime ve yanması sırasında yaydıkları gazların zehirliliklerinin, ağaç ve ağaç esaslı malzemelerin (örnek: fiber levha) yanması sırasında yaydıklarından daha az olduğunu göstermiştir. Yanma sırasında polistrenin bozulmasıyla ortaya çıkan ürünler, çevreye herhangi bir özel tehlike oluşturmaz. Yanma ürünleri yeraltı sularını zehirlemez ve herhangi bir özel depolama veya koruma gerektirmez. PSP (Polonya Devlet İtfaiye Hizmetleri) genel merkezi 1999 ve 2003 yılları arasında meydana gelen ve yangının gelişmesinin binanın ısıl izolasyonunun yapıldığı malzeme- lerinden, özellikle binanın dış duvar ve çatılarının izolasyon malzemelerinden, etkilendiği bildirilen 175 yangının bir analizini yaptı [9]. Bu tip yangınlar bahse konu dönemdeki tüm konut yangınlarının %0,06’sını oluşturmaktadır. Bu yangınların %33’ü madeni yünden yapılmış izolasyonla ilişkilidir, birkaç vakada cam ve yün-polistrenin karışık çözeltileri kullanılmış, %67’si ise polistren izolasyondur. Binanın dış duvarında yayılan yangın sırasında tamamen yanan izolasyon malzemesinin (mineral yünü veya polistrenden yapılmış ısıl izolasyon) olduğu bina- nın cephe yüzeyleri, olayların çok büyük bir kısmında sadece birkaç m² dir. Sadece üç yangın 100 m²lik bir yüzeyi kapla- mıştır. Ön cephe yangınlarının analizinin yapıldığı vakalarda, yangının olduğu primer yanma bölgesi odasının, yukarısında yer alan odadaki malzemenin yanmasıyla yukarı kata her- hangi bir yangının taşındığı gözlemlenmemiştir. Sadece 69 straforla izole edilmiş dış duvar yangını vakasının ikisinde (yani %2,9’unda) pencere çerçevelerinin tutuşması meydana gelmiştir. Gerçek yangın analizleri polistrenle izole edilmiş dış duvar üzerinde çatı yapısına kadar yayılmayla hareket eden yangınların binaların dış duvarları, yangını vakalarının %13’üne karşılık geldiğini göstermektedir. Bina izolasyonu yangınlarının en yaygın nedeni bu duvarlarda toplanmış malzemelerinin kullanılmasıyla kasti olarak yakılmasıdır (olayların %33’ü), buna karşılık çatıların ve çatı katlarının yangınlarında en yaygın neden bacalardaki arızalardır (olayların %48’i). Yangın istatis- tikleri, özellikle kasti olarak yakma yani kundaklama olaylarının sınırlı olacağı ve etkilerinin en aza indirileceği durumlarda, panellerden yapılmış bina dış kabuğunun yangınların ana etmeni olma eğiliminde olmadığını göstermektedir. Örneğin yangından korunma müfettişlerinin ağaç palet gibi yanabilen Şekil 6. Şekil 6, pencere açıklığından dışarı fırlayan alevleri tanımlayan boyutsuz eş sıcaklık eğrileri. 28 Yangın ve Güvenlik / Nisan 2019 yanginguvenlik.com.tr DOSYA / Yangın Yalıtımı