Yangın ve Güvenlik Dergisi 206. Sayı (Nisan 2019)

56 Yangın ve Güvenlik / Nisan 2019 yanginguvenlik.com.tr uygun bir parlaklığa sahip olması gerekir. Bunun ötesinde, aydınlatma parlama olmasını önlemek için nerede ihtiyaç duyuluyorsa sadece oraya yönlenmeli ve enerji ve maliyet bakımından tasarruflu olmalıdır. Welsh ve Farrington’un, (2008b) çalışmasında tarif edilen geliştirilmiş sokak aydın- latması sadece proje alanındaki ışık yoğunluğundaki artışı kaydetmiştir. Bu nedenle bu yazının maksatları için, geliştirilmiş sokak aydınlatması eskisinden daha parlak aydınlatma olarak tarif edilecektir. Welsh ve Farrington’un, (2008b) çalışmasında tarif edilen 13 projeden altısı aydınlatma yoğunluğunun yük- seltildiği miktarı belirtmemektedir. Diğerleri önceden mevcut olan aydınlatmanın 4×, 7×, 2×, 3×,2×, 2× ve 5× çarpıları ile ifade edilmiştir. Bu nedenle ortalama parlaklık 3,57 kattır ve bu bizim geliştirilmiş sokak aydınlatması için çalışma tanımımız olarak görev yapacaktır. Diğer etmenlerin sokak ışıklarının parlaklaştırılmasından sonucu olarak daha da kötüleşmeyeceği varsayılmıştır. Sokak aydınlatmasını geliştirecek projeler üç elemen içe- rebilirler. Birincisi aydınlatma lambasının iyileştirilmesidir ve ampulün kendisini, bunun yanında elektrik bağlantısı ve muha- fazasını içerir. Lamba direği de aynı zamanda değiştirilebilir. Ve bir diğer seçenek de sokak lambalarının sayısını artırmaktır. 2.4.2.1. Sokak Aydınlatmasının Güncellenmesinin Maliyeti Eğer lamba klasik tip yüksek yoğunluklu boşaltmalı tip bir lambaysa, güncelleme işlemi daya yüksek güç derecesi olan bir lambayla değiştirerek yapılabilir. Bir başka yöntem de lambayı Işık Yayan Diyot yani LED lamba ile değiştirmektir. Bu lamba- lar daha as enerji tüketerek daha fazla aydınlatma üretirler. İskoçya Geleceği Vakfının (2016) bir raporu aynı aydınlatmayı veren klasik bir lambayı değiştirmek için ihtiyaç duyulan LED sokak lambası tiplerine ait bazı örnekler vermiştir. Bunlar Tablo 3’de görülmektedir. Maliyet tahminleri 2015 fiyatları olarak fluxledtrade.com sitesinden elde edilmiştir. Özel durumların koşullarına bağlı olarak bu fiyatlardan birtakım sapmalar olması kuvvetle muhtemeldir. İlave olarak montaj için herhangi bir işçilik masrafı yoktur. İşçilik masrafı işi tamamlamak için iki kişinin yarım saat çalışacağı değerlen- dirilerek £50 olarak tahmin edilmiştir. İşletme masraflarının büyük bölümü kullanılan elektrik- ten gelmektedir. Her bir posta kodu alanı için bu aşağıdaki formülle belirlenir: c = w*t*p burada: c posta kodu alanını 1 yıl için aydınlatmanın maliyeti w posta kodu alanındaki sokak ışıklarının kW olarak toplam kullandığı güç t 1 yılda lambaların yanık olduğu saat sayısı p elektriğin 1 kWh için fiyatı Sokak lambaları için bakımmaliyetinin lambaların güncel- lenmesinden sonra değişmeyeceği varsayılmıştır. 2.4.2.2. Sokak Aydınlatmasının Geliştirilmesi Projeleri Prensip olarak lambanın değiştirilmesine sadece sokak aydınlatmasını daha iyi hale getirmek için ihtiyaç vardır. Ancak birçok durumda eskiyen elektrik direkleri değiştirilir ve aydın- latmanın daha iyileştirilmesi için üzerinde sokak lambası olan elektrik direkleri ilave edilir. Bu, Painter ve Farrington’un (1999) çalışmasında bahsedilen İngiltere’nin Staffordshire bölgesin- deki Stoke-on-Trent şehrinde olan durumdur. Eski sokak lam- baları 110 yeni sokak lambasıyla değiştirilmiş ve yakınlarındaki yaya yolu da aydınlatılmıştır. Bu girişimin maliyeti £77,071’dır, bu da 1992 fiyatlarıyla adedi £701 olan lambalardan kaynak- lanmaktadır. Painter ve Farrington’un (1999) çalışmasında, Birleşik Krallıktaki Dudley şehrindeki projeye eskileri yenilemek için 129 yeni sokak lambası dâhil edilmişti, maliyet ise her biri £426 olan sokak lambalarıyla toplam £55.000 olmuştu. Daha yanın bir zamanda bir seri büyük ölçekli sokak lam- bası iyileştirme projesi yerel yönetim yetkililerince uygulan- maya başlamaktadır ve bu projelerde genellikle aydınlat- maların değişimi LED ampuller kullanılarak yapılmaktadır. Burada amaç genellikle elektrik kullanım ve bakım harcama- larını düşürmek ve bu şekilde proje maliyetini zaman içinde karşılamaktır. East ve West Dumbartonshire şehir konseyleri kendi aralarında £13,2 milyona 36.000 sokak lambasını her bir sokak lambasının maliyeti £367 ile LED lambaya dönüştürdü (Scottish Futures Trust, 2013). Salford şehir konseyi 24.000 MAKALE Orijinal aydınlatma Eşdeğer LED Değişimi Yüzde Azalma Birim Fiyat (£) 70w SON 30w LED %57 196 90w SOX 56w LED %38 298 100w SON 56w LED %44 298 125w MBFU 30w LED %76 231 135w SOX 56w LED %59 299 150w SON 122w LED %19 333 (140w) 250w SON 84w LED %66 362 400 w Projektörler 122wLED %70 333 (140w) Ortalama Verim Tasarrufu %54 Tablo 3. Klasik Aydınlatma İçin Örnek LED Değiştirilmeleri SON (yüksek basınçlı sodyum). SOX (düşük basınçlı sodyum oksit). MBFU cıvalı floresan ampul ). (parantez içindeki watt değerleri daha güçlü ampul kullanıldığını gösterir).