Yangın ve Güvenlik Dergisi 208. Sayı (Temmuz-Ağustos 2019)

26 Yangın ve Güvenlik / Temmuz - Ağustos 2019 yanginguvenlik.com.tr verilen zon büyüklüklerine ilave olarak, binanın her 45 m yüksekliği için ayrı bir basınç zonu oluşturularak çözümleme yapılmalıdır. Ancak, yüksek yapılarda Orta Tehlike -3 sınıfının üzerinde kullanım söz konusu ise özel çözümlemelere gidil- mesi gereklidir. Özel çözümler bu standart kapsamında yer almamaktadır. NFPA13’e göre ise yüksek yapılarda tehlike sınıfı, kullanım alanına göre belirlenir. HIDROLIK TASARIM KRITERLERI Sprinkler sisteminde hidrolik hesap yönteminin kullanıl- masının amacı, sisteme yeterli su ve basıncın aktarılması için ihtiyaç duyulan boru çapının belirlenmesidir. Hidrolik hesap- lar açısından değerlendirme yapıldığında her iki standart arasında başlıca farklar aşağıda maddeler halinde verilmiştir. a) Konut tipi sprinkler TS-EN12845 kapsamında değildir. Bu nedenle konut tipi sprinkler kullanılan yerlerde aşağıdaki tablodaki değerler geçerli olamaz. NFPA13 Madde 11.1.5.6’ya başvurulduğunda, konut tipi sprinkler seçilerek yapılan hesaplarda operasyon alanı, en büyük hidrolik ihtiyacı gerektiren 4 adet sprinklerin bulunduğu alan olmalıdır. En büyük hidrolik ihtiyacı gerektiren 4 adet sprinklerdeki akış, operasyon alanında minimum 4.1 (mm/dk) tasarım yoğunluğu sağlamalıdır. b) Depolama alanları için özel sprinkler tipleri TS-EN 12845 kapsamında bulunmadığından; ESFR, İri Damlacıklı, Kontrol Modlu Depo tipi vb. sprinklerin hidrolik tasarım kriterleri ancak NFPA13’e göre belirlenebilmektedir. c) Hızlı tepkili sprinkler kullanımı konusunda TS-EN12845’te hidrolik hesap kriterlerinde değişiklik bulunmamasında rağmen NFPA 13’te hızlı tepkili sprinklerin koruduğu mahalin yüksekliğine bağlı olarak, operasyon alanının %40’a varan oranda azaltılmasına yönelik düzeltme eğrisi bulunmaktadır. d) Kuru borulu sistemler için; TS-EN12845 ayrı bir operasyon alanı değeri tanımlarken, NFPA13 ıslak borulu sprinkler sistemi için alınan operasyon alanı değerinin %30 arttırılarak hesap yapılmasını istemektedir. e) TS-EN12845’te hidrolik olarak kritik alana ilave olarak, hidrolik açıdan en elverişli alan için de hesap yapılması zorunludur. Ancak, NFPA13 için böyle bir gereklilik bulunmamaktadır. Bu hesabın amacı pompanın; hidrolik olarak en çok su gerektiren alanın basınç debi grafiğindeki debi ve basıncı karşılayabilmesidir. f) Hidrolik hesap tasarım kriterleri NFPA13’te eğri olarak verilmesine rağmen, TS EN 12845 standardında tablo olarak verilmiştir. Eğri olarak verilmesindeki en büyük farklılık, Şekil 1’de verilen eğri üzerinde herhangi bir noktadaki değerler hesaba katılabilirken, TS EN12845 standardında tek değer baz alınmasıdır. g) Her iki standarda ait tasarım kriterleri incelendiğinde aşağıdaki değerlere dikkat çekmek gerekir. Aşağıdaki değerleri sprinkler su ihtiyaçları arasındaki farkı örneklerle açıklamak yerinde olacaktır. Örneğin; 1. Otoparklar için sprinkler su ihtiyacını belirlersek; TS-EN12845’e göre Orta Tehlike G.2 Q = 5 x 144 = 720 lt/dk NFPA 13’e göre Orta Tehlike G.1 Q = 6.1 x 139 = 848 lt/dk 2. Sinema ve tiyatrolar için su ihtiyacını belirlersek; TS-EN12845’e göre Orta Tehlike G.4 Q = 5 x 216 = 1080lt/dk NFPA 13’e göre Düşük Tehlike Q = 4.1 x 139 = 569 lt/dk Tablo 1. Tehlike Sınıflarının Karşılaştırılması Kullanım Sınıfı TS-EN12845 NFPA-13 Konutlar Kapsam dışı Düşük Tehlike Oteller Orta Tehlike Grup 1 Düşük Tehlike Otoparklar Orta Tehlike Grup 2 Orta Tehlike Grup 1 Okullar Orta Tehlike Grup 1 Düşük Tehlike Hastaneler Orta Tehlike Grup 1 Düşük Tehlike Büro binaları Orta Tehlike Grup 1 Düşük Tehlike Alışveriş merkezleri Orta Tehlike Grup 4 Orta Tehlike Grup 2 Restoranlar Orta Tehlike Grup 1 Düşük Tehlike Müzeler Orta Tehlike Grup 2 Düşük Tehlike Sinema ve tiyatrolar Orta Tehlike Grup 4 Düşük Tehlike Kütüphaneler Orta Tehlike Grup 1 Düşük tehlike Tesisat odaları Orta Tehlike Grup 3 Orta Tehlike Grup 2 Şekil 1. Yoğunluk/Alan Eğrisi (NFPA13:2007-Figure 11.2.3.1.1) MAKALE