Yangın ve Güvenlik Dergisi 208. Sayı (Temmuz-Ağustos 2019)

38 Yangın ve Güvenlik / Temmuz - Ağustos 2019 yanginguvenlik.com.tr TEKNİK UÇAK HANGARLARINDAKİ YÜKSEK GENLEŞMELİ KÖPÜKLÜ SÖNDÜRME SİSTEMİ UYGULAMALARI OZAN KORKMAZ TYCO Türkiye, Köpüklü Söndürme Sistemleri Satış Yöneticisi T üm dünyada havacılık endüstrisinin gelişimine paralel olarak artan özel ve kurumsal uçak sayıları, bu uçakların bakımlarının yapıldığı, görevleri dışında park edildiği uçak hangarlarının da sayısının artmasına neden oldu. Günü- müzde hem sivil havacılık firmaları hem de askeri üslerde uçak hangarlarının gerek yangından korunum sistemleri gerekse diğer mekanik tesisat ekipmanları son teknolojinin gereklilikle- rine göre tasarlanıyor. Bakımları yapılan, görevleri dışında park edilen uçakların değerleri ile kıyaslandığında herhangi bir yan- gın riskinden korunmalarının riske atılmaması gerektiği aşikar. Dünya genelinde uçak hangarlarda takip edilen standart “NFPA 409 Uçak Hangarlarının Yangından Korunum Sistem- leri Standardı”dır. NFPA 409 çeşitli çözüm önerileri sunar ve uçak hangarının boyutları, inşa yapısına göre gruplandırarak en uygun çözüm önerileri listelendirilir. Uçak hangarlarının grup tiplerine göre en uygun olabile- cek koruma şekilleri: • Düşük genleşmeli köpük sistemi ve kendinden salınımlı monitor kullanımı, • Yüksek genleşmeli köpük jeneratörü kullanımı. Yangın algılama sistemi için de en sağlıklı çözümün alev dedektörü kullanımı olduğu günümüzde kanıtlanmıştır. Köpüklü söndürme sisteminde düşük genleşmeli köpüklü söndürme sisteminin kullanımı daha büyük su deposu ihtiyacı ve daha yüksek kapasitedeki yangın pompası ihtiyacı doğura- cak. Uygulamayı yapacak firma ve son kullanıcının opsiyonları değerlendirirken tüm faktörleri göz ününde bulundurması gerekir. Yüksek genleşmeli köpüklü söndürme sistemi, sprink- ler (yağmurlama) sistemi ile kullanımında ya da tek başına kullanımında düşük su ihtiyacı olması açısından önemli ölçüde fark yaratmaktadır. Ayrıca düşük genleşmeli köpük sistemlerinde kullanılan AFFF ( 1-3% konsantrasyonda) türü köpük konsantreleri florin içerikli olup çevreye olan zararı görece daha fazladır. Yüksek genleşmeli köpük sisteminde kullanılan köpük sıvısı florin içermeyip çevreye olan zararları minimum seviyededir. Yüksek Genleşmeli köpüklü söndürme sistemi kompe- nentlerinin bir arada kullanılarak bağımsız gözlemci firmalar tarafından test edilerek akredite edilmesi elzem. Sistem ekip- manlarından köpük tankı, köpük konsantresi, köpük-su karışımı yapan dozlama ekipmanı ve köpük boşaltımı yapılan jene- ratörlerin standartlara uygunluğu, teorik olarak hesaplanan tasarım kriterlerini karşılayıp karşılamadığını test etmek hayati önem arz ediyor. Günümüzde UL (Underwriters Laboratories) ve FM (Factory Mutual) gibi bağımsız kuruluşlar, üreticilerin kendilerine sunduğu sistem çözümlerini ve malzemeleri kendi kriterlerine göre test ediyorlar. Bu testler en riskli koşullar göz önünde bulundurularak yapılıyor. Tyco olarak kısa süre önce kabul testleri yapılan İstanbul Havaalanı LMH hat ve bakım hangarının başta yüksek genleş- meli köpüklü söndürme sistemi ve diğer ekipmanların tedari- kini yapmanın haklı gururunu yaşıyoruz. Tasarım aşamasından, malzeme montajlarına ve sistemi testine kadar olan süreçte yer aldığımız projede UL/FM sistem onaylı malzeme tercihinin önemini bir kere daha tecrübe etmiş olduk. Unutmayalım, havacılıkta işi şansa bırakmaya yer yoktur. n Şekil 1. Uçak hangarlarının genel görünüşü Şekil 2. Köpük jeneratörü şematik gösterimi