Yangın ve Güvenlik Dergisi 209. Sayı (Eylül 2019)

yanginguvenlik.com.tr 36 Yangın ve Güvenlik / Eylül 2019 SİSMİK HALAT SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR DARHAN TEKNİK S ismik halat uygulamaları, günümüzde yapısal olmayan elektromekanik bileşenlerin sismik yüklere karşı korun- masında yaygın bir şekilde kullanılıyor. Piyasada sismik halat adı altında değişik tedarikçilerin satışını yaptığı birçok çeşit alternatif bulunmakla beraber, uluslararası standartları sağlayan çok az sismik halat tedarikçisi bulunuyor. Sismik halat uygulamasında amaç, deprem esnasında tesisat üzerine etki edebilecek dinamik deprem yüklerinin tesisat bileşenlerine zarar vermeden tesisata olan etkisini ortadan kaldırmaktır. Yanlış halat seçimi ya da uygulamalar sebebiyle halihazırda mevcut olan birçok montaj, bu yüklere karşı dayanım gösteremeyecek durumda. UL (UNDERWRITERS LABORATORIES) ONAYI Daha önce deprem gerçeği ve deprem yüklerinin tesisata vermiş olduğu zararlarla karşılaşmış olan ABD gibi ülke- ler, sismik askılama ile ilgili standartlar ve test prosedürleri geliştirmiş ve uygulamaya koymutur. Bu konuda mevcut en önemli iki standart ASCE 19 ve UL 203A’dır. UL (Underwriters Laboratories) olarak adlandırılan ser- tifikasyon, dünya çapında sismik halatlar için kabul edilmiş bir standart olup UL 203A test standardında yapılan testler neticesinde veriliyor. UL 203A test standardı sismik halatların deprem esna- sında maruz kalacağı dinamik yüklerin simüle edildiği bir test standardı olup, halatların örgü yapısından kaplama kalınlığına kadar birçok test içeriğinden oluşuyor. Sismik halat seçiminde kritik komponent olan sismik halatların, deprem anında ortaya çıkabilecek yüklere daya- nıklı olduğunun garanti altına alınması için UL listeli sismik halatların kullanımına özen gösterilmeli. Özellikle yangın tesisatı gibi deprem sonrasında faal durumda olması gereken tesisatların sismik koruması esna- sında mutlaka onaylı ürün kullanılmalı. UL listeli olmayan sismik halat kullanımı, deprem esnasında deprem yükle- rine karşı koyamayarak yangın tesisatının zarar görmesine, sprinkler tesisatının görevini yapamaması sonucu da mal ve can kaybına neden olabilir. Dikkat edilecek diğer bir husus kullanılacak halatların “Sismik Askılama” için UL listeli olması. Ne yazık ki bazı fir- malar farklı uygulamalar için alınan onayları sismik askılama uygulamalarında kullandırarak, firmaları yanlış yönlendiriyor. Herhangi bir marka sismik halatın sismik askılama için UL onaylı olup olmadığı UL sitesinden kontrol edilebilir (www. ul.org ). SISMIK HALAT MONTAJI Sismik halatların sahada montajı da ayrıca dikkat edilmesi gereken bir konu olarak ön plana çıkıyor. Sismik halatların montajı esnasında halatın örgü yapısına zarar vermeyecek montaj yöntemleri kullanılmalı. Sismik halatların montajı esnasında kullanılacak manşon ya da benzeri bağlantı elemanlarının halatın kopma dayanı- mında yüksek dayanımlara sahip olması gerekiyor. Maalesef ülkemizde kullanılan bazı montaj sistemlerin kullanılan ve “Kolay bağlantı elemanı” olarak sunulan bağlantı elemanları halatın mevcut kopma dayanımının çok altında kalıyor. İhale keşiflerinde sadece halatların kopma dayanımlarının belirtil- mesi nedeniyle, kullanıcılar ve yatırımcılar yanlış yönlendiri- liyor ve sismik halatların kopma yüklerinin altında bağlantı elemanları almak zorunda kalıyor. Özellikle yangın tesisatı gibi kritik tesisat elemanları ve boru hatlarının sismik askılanması sırasında yukarıdaki nok- talara dikkat edilmeli. ASCE 19 standardı ülkemizde de kabul görmüş olan NFPA13 yangın sprinkler sistemleri standardı ile uyumlu olup, yangın tesisatının sismik askılanması sırasında