1111111il1111111111il11111111111111111lllll f11llllll�llltl�l !l!lll l�II11111\!1111111111llllllllllllllllllll!llllll111111111111111111 ÖLÜMCÜL YANGINLAR ÖNLENEBİLİR Mİ? Rafet EKMEKÇİOĞLU "İstanbul Beşiktaş semtindeki bir evde çıkan yangın sonucu bir çocuk yanarak hayatını kaybetti. Yangının, binanın üst katında, soba devrilmesi nedeniyle çıktığı ve yayıldığı belirtildi." Televizyondaki haber bültenlerinde yayınlanan ve benzerlerini sık olarak duyduğumuz bu sözlerle birlikte, o sırada televizyonlarının başında bulunanlar, Kapalı alan \ 1 J 4 ZAm.ln (daklka) biiyYüarn.gın kapalı alamla açık alandan çok dalıu lıı::.lı penceresinden alevler ve dumanlar fışkıran bir evin görüntülerini de izlediler. Bu görüntüler izleyicilere kısa bir süre içinde bilinen duyguları, korkuları yaşattı. Öte yandan söz konusu yangın görüntüleri şu soruyu da akla getirdi: " Hangimiz o pencerenin ardında olup biteni yeterince biliyoruz?" Yangın denince akla ilk gelenin kızıl alevler olmasına karşın, duman ve döşemelerden çıkan zehirli gazlar, alevlerden çok daiıa öldürücüdür. Bir yangının büyümesinde birçok unsur etkili olmaktadır. Yangın büyür; çünkü alevler bir mobilya parçasından diğerine atlar. Kapalı bir alanda bu yayılma süreci çok hızlı oluşur. Açık bir alanda çerçöp yakılması birçokları için eğlencelidir. Eğer sıcaklık fazla gelirse ya da duman gözümüze kaçarsa biraz geri çekilirsiniz ve alevlerin kuru otlardan dal parçalarına sıçrayarak yanmasını keyifle izlersiniz. Ateşten çıkan sıcaklığın büyük bir bölümü atmosfere karışarak yiter; böylece de alevler doğrusal biçimde yükselerek düzenli bir büyüme gösterir. Evin içinde yanan ateş ise çok farklıdır. Odanın geometrisi, tavan yüksekliği, pencerelerin konumu yangının büyümesini etkiler. Yanan bir kibritin oturma odasındaki koltuğa düştüğünü ve döşemenin tutuştuğunu varsayalım. Böyle bir yanma, bir şenlik ateşindeki gibi çıtırdamazve pırıl pırıl ışıklar saçmaz. Yani, başlamakta olan biryangını kolay kolayfarkedemezsiniz. Bundan sonra olacaklar oldukça dramatiktir. 30 saniye içinde duman çıkmaya, gaz ve ısı yayılmaya başlar. İkinci 30 saniyede bunlar tavana ulaşır ve yolu kesilir. Böylece, tavanın hemen altında bir tabaka oluşur. Bu tabaka giderek aşağıya doğru kalınlaşır ve ısınır. İki dakika sonra iyice kalınlaşan ve büyük bir ısıya ulaşan duman tabakası odadaki tüm eşyaların kor haline gelmesine yol açar. Üçüncü dakikadan sonra ise, odanın içindeki her şey yüksek ısı nedeniyle parlama noktasına ulaşır ve ortalığı bir anda alevler kaplar. Açık havada olduğu gibi doğrusal yükselme olanağı bulunmayan alevler tıpkı duman gibi yayılır ve yangını daha da hızlandırırlar. Bu sırada odada hala birileri varsa, sonları mutlak ölümdür. Bu gelişmeden sonra yangın, evin diğer bölümlerinde yaşayanlar için de tehlikeli bir hal alır. Çok miktarda duman ve zehirli gaz, kapı aralıklarından koridorlara, • 4
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=