Yangın ve Güvenlik Dergisi 210. Sayı (Ekim 2019)

yanginguvenlik.com.tr 6 Yangın ve Güvenlik / Ekim 2019 ANILARDAN Prof. Dr. Abdurrahman KILIÇ SERÇEYE UÇAKSAVARLA ATEŞ ETMEK S önmeyen yangın yoktur. Her yan- gın yanıcı madde bittiğinde söner veya üzerine su tutularak erken ya da geç söndürülür. Önemli olan fazla su kullanmadan ve genişlemeden, yangının erken söndürülmesidir. Yangının erken söndürülmesi teknik bilgi gerektirir. Teknik bilgi, yangını tanımak, kullanılacak mal- zemeleri doğru seçmek, yangına doğru müdahale demektir. Halk arasında "İtfaiye gelirse yangından daha fazla zarar verir" deyimi çok bilinen yakıştırmalardan biridir. Bunun söylenmesinin nedeni, itfaiyenin yangınlarda sıktığı suyun yanmayan kısım- lara verdiği zarardan kaynaklanmaktadır. Gerçekten de fazla sıkılan su, özellikle katlı binalarda yangın olmayan alt katlardaki yanmayan eşyaları ıslatarak büyük zarar vermektedir. İstanbul İtfaiye Müdürlüğü’nde göreve başladıktan sonra, iki yıl (1989- 1991) süreyle Berlin İtfaiyesi’nden Dr. Lutz Strauss ile beraber çalıştım. Kendisi İstan- bul İtfaiyesi’nde danışman olarak bulu- nuyordu. Yangın söndürme konusunda Japonya’da edindiğim deneyimden sonra, Strauss’un tecrübesinin de yangın sön- dürme konusundaki bilgimin gelişmesinde çok yararı oldu. Kimya mühendisiydi ve tehlikeli maddelerin söndürülmesi konu- sunda doktorası vardı. Birlikte bazı yangın- lara gittik. Söndürme şekillerini ve yapılan hataları tartıştık. Kendisinden itfaiyenin çalışma sistemi hakkında bir rapor hazır- lamasını istedik. Strauss birkaç aylık incelemesi ve yangınlarda uygulanan söndürme yön- temlerini izlemesinin ardından raporunu hazırladı. Raporda “İstanbul İtfaiyesi’nde serçeye uçaksavarla ateş ediliyor” diye yazmıştı. Haklıydı, küçük yangınlara hatta bir söndürme tüpü ile sönecek yangınlarda bile çok miktarda su kullanıldığı oluyordu. O tarihlerde itfaiyede, çoğunlukla yüzlük denilen B tipi hortum kullanıldığından alevlere bol miktarda su sıkılıyor ve tank- lardaki su kısa sürede bitiyordu. Elbette yangını çok kısa sürede söndürmek çok önemli ama suyun israf edilmemesi ve suyun yanmayan kısımlara verdiği zara- rının azaltılması da önemlidir. Alevlere rastgele su tutulması yerine, mümkünse yangının kaynağına, alevin dibine su sıkıl- ması ile daha az su kullanılarak yangının söndürülmesi sağlanabilmektedir. İtfaiye araçlarında farklı çaplarda 15-20-25-30 metre uzunluğunda hortum- lar bulundurulur. Avrupa Birliği normlarına göre itfaiyecilerin kullandığı hortumlar A, B, C ve D tipi olarak sınıflandırılır. A tipi hortumların (Ala hortum ve alıcı hortum da denilmektedir) iç çapı 110 mm’dir. Bu tip hortumlar besleme hortumu olarak kulla- nılır. İtfaiye araçlarının pompaları veya taşı- nabilir motopomplar ile göl, gölet, dere, havuz, sarnıç veya denizden alınan su, A tipi hortumlarla dağıtıcılara taşınır. B tipi hortumlar (iç çapı 75 mm) saldırı hortumu olarak kullanıldığı gibi besleme hortumu olarak da kullanılır. Çok büyük yangın olmadıkça B tipi hortumlar sal- dırı hortumu olarak kullanılmaz, daha çok besleme hortumu olarak kullanılır. İtfaiye araçlarının pompalarına veya hidrantlara bağlanan B tipi hortumdan dağıtıcılarla iki veya üç adet C hortumuna geçiş sağlanır. C tipi hortumlar saldırı hortumlarıdır. İç çapı 42 mm veya 52 mm olan bu hortumlar su hattının en sonunda yangını söndürmek için su veya köpükle yangına müdahale edilen hortumlardır. D tipi hortumların iç çapı 25 mm olup bunlar tambura sarılı ola- rak veya yangın dolabı içerisinde kullanılır. Strauss, iyi bir gözlemci ve iyi bir eğit- mendi. Raporu hazırladıktan sonra itfaiye- cilerin eğitimine başladık. Önce eğitilecek kişilerin değil, eğitecek kişilerin eğitimine başladık. Altı aylık bir eğitimden sonra eğiticilerin eğitimi tamamlandı ve daha sonra bu kişiler diğer personeli eğitmeye başladı. Eğitimden sonra yangınlarda C tipi hortumlar daha çok kullanılmaya başlandı. Yangın üzerine uygulanabilecek su miktarı hortum çapına göre ve lans özel- liğine göre büyük ölçüde farklılık gösterir. Yapının hacmi, yangın ve yakıt yükü ile yangının büyüklüğü, hangi ebatta hor- tumun ilk önce çıkarılacağını ve etkin su dağıtımında kullanılacağını belirler. Çoğu itfaiyecinin bildiği genel kural, küçük yan- gına az su, büyük yangına çok su gerek- tiğidir. C tipi hortumdan akan su miktarı daha az olduğundan hem tüketilen su miktarı daha az olmakta hem de itfaiyeciye gelen kuvvet az olduğundan hortumu bir kişi daha rahat tutabilmektedir. B tipi hortum kullanılması durumunda ise debi fazla olduğundan bir kişi hortumu tutmakta zorlanmakta, hatta basınç yüksek oldu- ğunda hortumu zapt edememektedir. Yangın küçükse C tipi hortum hatta yangı- nın yayılma ihtimali yoksa ve çok küçükse D tipi hortum daha uygun olmaktadır. n