Yangın ve Güvenlik Dergisi 211. Sayı (Kasım-Aralık 2019)

46 Yangın ve Güvenlik / Kasım - Aralık 2019 yanginguvenlik.com.tr tarafından yapılan canlılar üzerindeki testler sonucunda onaylanmıştır. STANDARTLARA UYUMLULUK Aerosol Yangın Söndürme teknolojisinde; kullanılan üre- teçlerin sahip olması gerekli kriterler ve kurulum esnasında uygulanması gerekli detaylar NFPA tarafından 2010 yılında tanımlanmıştır. NFPA standardında aerosol üreteçlerin kalite testleri, mahalde konumlandırılmasına ilişkin detaylar ve konumlandırılacağı mahalde risk içeren yangın sınıfına uygun gramajda söndürücü ajan miktarı içermesi gibi tüm kritik konular net ve açık bir şekilde izah edilmiştir. Söndürme siste- minde tercih edilecek aerosol üretecin UL-2775 standardında olması ise kullanıcılar tarafında doğru bir tercih olacaktır. Aerosol teknolojisinin 15 yıl boyunca, tüm geleneksel gazlı söndürme sistemlerinde olduğu üzere, yeniden dolum işle- mine gerek duymaması; yeniden dolum sonrası kaygıların ve sertifikasyon kayıplarının önüne geçilmesini sağlamıştır. Yeni nesil teknolojinin yarattığı bu avantaj, aynı zamanda, kullanıcı işletme ve tesislerin üzerinden ciddi bir iş yükünün kalkması, aynı zamanda periyodik bakım ve dolum maliyet- lerinin getirdiği mali yükten kurtulmaları anlamına geliyor. KURULUM KOLAYLIĞI VE TAŞINABILIRLIK Aerosol yangın söndürücü üreteçler “Söndürme Metodu” başlığı altında da belirtildiği üzere, söndürücü sisi kendi göv- desindeki ızgaralardan ortama boşaltmaktadır. Böylece her- hangi bir mekanik boru tesisatı ve nozzle başlıklara ve dola- yısı ile ön mühendislik hizmetlerine ihtiyaç duyulmamaktadır. Aerosol üreteçler bu özelliği ile kolaylıkla taşınabilir bir sistem olmaktadır. Bu vesile ile kullanıcı işletme ve tesisler taşınma durumunda, yatırım kaybına uğramadan yangın söndürme sistemini farklı lokasyonlara kolaylıkla taşıyabilmekte ve hızlı şekilde tekrar devreye alabilmektedirler. FM-200, Novec ve benzeri sistemlerdeki mekanik tesisat gerekliliği, enstelasyon sürecinde ciddi vakit kaybı ve mühendislik hataları ihtimalini yaratırken, aynı zamanda kullanıcı işletme ve tesisler için eks- tra masraflar yaratmaktadır. Bu masraflar; tesisatın düzenli basınç testleri ve kalibrasyonu olarak kısaca özetlenebilir. SIZDIRMAZLIK KOŞULU VE YETERLI KONSANTRASYONUN SAĞLANMASI Uluslararası yönetmelik ve standartlara göre otomatik gazlı söndürme sistemlerinin, yangın mahallinde deşarjı son- rasında sağlanan konsantrasyon en az 10 dakika korunamaz ise tekrar alevlenme olabilir. Dolayısı ile, FM200, Novec ve diğer bilinen uçucu özellikteki gazlı söndürme sistemlerinde deşarj sonrası tam sızdırmazlık koşulunun sağlanması büyük önem arz etmektedir. Deşarj esnasında ve sonrasında sızıntı olması durumunda, söndürmenin sağlanması için gereken konsantrasyona erişilemez. Yanı sıra, sızdırmazlık testlerinin, özel lisanslı ekipman ve yazılımlar kullanılarak ve sızdırmazlık testini yapabileceğine dair sertifika sahibi kişiler tarafından yapılması gerekir. Mevcut verilere göre, ülkemizde sızdırmaz- lık koşulu aranan gazlı yangın söndürme sistemlerinin kurul- muş olduğu ve sızdırmazlık testine tabi tutulan mahallerin %80 gibi büyük kısmı testi geçememektedir. Aerosol sön- dürücü sis, geleneksel gazlı söndürme sistemlerinde olduğu gibi uçuculuk özelliğine sahip bir söndürücü ajan değildir. Yangın algılama sonrası senaryoları gereği havalandır- manın durdurulduğu ve yoğun hava akımının bulunmadığı ortamlarda, 30 dakikaya kadar havada asılı kalarak, yeni- den alevlenmelerin önüne geçebilir. Böylelikle kullanılacağı mahallerde tam sızdırmazlık koşulu gerektirmez. Bu özel- lik, kullanıcı işletme ve tesislerin ekstra inşaat masrafları ile mahallin tam sızdırmazlığını sağlamaya çalışmasının da önüne geçmiştir. BASINÇTAN BAĞIMSIZLIK AVANTAJI Aerosol üreteçler içeriğindeki söndürücü ajanı katı fazda muhafaza etmektedir. Tetikleme sonrasında, reaksiyon sonucu oluşan aerosol sisinin ortama yayılmasını sağlaya- cak miktarda, düşük seviyede basınç üretilmektedir. Dolayısı ile aerosol söndürücüler kullanım ömrü boyunca basınçsız ortamda korunurlar. Bilindiği üzere, FM-200, Novec ve diğer gazlı söndürme sistemlerinde, söndürücü ajan basınçlı tüpler içinde depolanmaktadır. Türüne göre 100 bar üstünde farklı basınca kadar ulaşabilen tüpler, esasen yer aldıkları işletme ve tesisler için “İş Sağlığı ve Güvenliği” açısından süreklilik arz eden bir risk faktörüdür. Risk seviyesinin minimuma indirgenmesi maksadı ile, basınçlı tüplerin konumlandığı alanın çevresi koruyucu bari- yerler ile desteklenmektedir. Ancak, yine de zaman zaman, bakım veya taşınma esnasında, ölümcül seviyelere varan iş kazalarının yaşanmasının ve patlama ya da ani boşalma vakalarının önüne geçilememektedir. Basınçtan bağımsız olma özelliği, aynı zamanda Aerosol üreteç tercih eden işletmeler için çok önemli bir tasarruf imkanı da yaratmaktadır. Basınçlı tüpler yapısı itibari ile yeniden dolum, tüp revizyonu, kalibrasyon, düzenli bakım ve parça değişimi veya yenileme gibi ekstra masraflar ve peri- yodik iş yükümlülükleri yaratmaktadır. İşletme ve tesislerin, sahiplenme sonrasındaki bu yükümlülüklerini yerine getir- mediği sistemler ise, yangın durumunda işlevsiz kalmakta ve büyük kayıplar yaşanmaktadır. Aerosol üreteçler bakım gerektirmeyen 15 yıl raf ömrüne sahip cihazlardır. TEKNİK