Yangın ve Güvenlik Dergisi 211. Sayı (Kasım-Aralık 2019)

48 Yangın ve Güvenlik / Kasım - Aralık 2019 yanginguvenlik.com.tr ÇEVREYE KARŞI DUYARLI OLMA ÖZELLIĞI Örnek olarak; FM-200 gazının (Hfc227ea) küresel ısınma potansiyeli 3.220’dir. Seviyesinde global ısınma potansiyeline sahiptir. Yüksek küresel ısınma potansiyeli nedeniyle HFC- 227ea, Montreal Protokolü’nün kontrollü maddeler listesine dahil edilmiştir. Aynı zamanda bu gazın atmosferik ömrü 31-42 yıl arasın- dadır. Aerosol söndürücülerde küresel ısınma ve ozon tüketim potansiyeli sıfır değerindedir. Zehirli değildir ve korozif etki yaratmaz. Asidik değildir. Bağımsız olarak kendinden egzo- termik kimyasal reaksiyonları sürdürmez. KIMYASAL BOZUNMA VE KONSANTRASYONUN ÖNEMI Kimyasal söndürme gazları, su veya asal (inert) gazlar ile kıyaslandığında gözlenen olumsuzluklardan biri; kimya- sal gazların, yangının söndürülmesi esnasında, genellikle bozunmadan oluşan yan ürünler meydana getirmeleridir. Örnek olarak, FM-200 (HFC227 ea) 1 hidrojen ve 7 flor ato- muna sahip olduğundan, reaksiyon bölgesinde bozunarak hidrojen florür (HF) oluşmasına neden olur. HF’nin sudaki çözeltisi asit (hidroflorik asit) olup, insan sağlığına zararlıdır. Bu nedenle, yangının çok kısa sürede söndürülmesi (deşarj başlangıcından itibaren 30 saniye) önemlidir. Hidroflorik asit oluşumunun önlenmesi, HFC227 ea ile alev temas süresinin azaltılması, dolayısı ile söndürme süresinin düşürülmesi ile mümkündür. Novek 1230’un alev ve sıcak yüzeyler ile olan direkt tema- sından dolayı söndürme işlemi boyunca üretilen HF miktarı, FM-200 (HFC227 ea)’de üretilenle eşittir. Bu nedenle, Novec 1230’un A sınıfı (katı malzemeler) yangınlar ve elektronik malzeme dışında, yavaş gelişim gösteren yangınların söndü- rülmesinde kullanılması tavsiye edilmez. Bu noktada, yangın mahallindeki konsantrasyonun önemi bir kez daha ön plana çıkmaktadır. Hacimsel hesaplamaların doğru yapılamadığı, mekanik tesisat hatalarının söz konusu olduğu ya da sızdırmazlık koşullarının sağlanamadığı durumlarda doğru söndürme konsantrasyonuna erişilemez ise, söndürmenin gerçekleşe- meyeceği gibi hidroflrorik asit oluşumunun da önüne geçi- lemeyecektir. TEKNOLOJI GÜVENILIRLIĞININ VE İŞLEVSELLIĞININ KORUNMASI Görüldüğü üzere, geleneksel gazlı yangın söndürme sistemlerinin, gerek ön mühendislik hizmetleri ve enstelas- yon aşamasında, gerekse sahiplenme sonrası sistemi aktif durumda tutabilmek için, zorunlu bakım, dolum, kalibras- yon, sızdırmazlık gibi yükümlülüklerin yerine getirilmesi aşamasında, “teknolojinin kendini güven altında tutması” imkan dışıdır. Zira, kullanıcı tarafında ihmallerin yaşanması veya servis tedarikçilerinin yetersizliği ve dahi istismarları sonucu özenle kurulmuş bu sistemler, zamanla güvenilirliğini yitirmektedir. Ancak yeni nesil aerosol teknolojisi, geçen yıllar içindeki sistem performansını etkileme ihtimali olan dış faktörlere kapalı, başka bir değişle kendini korumaya almış bir tekno- lojidir. 15 yıllık bakımsız kullanım ömrü, bakım hataları ve ihmaller dezavantajını ortadan kaldırmıştır. Aerosol üreteç- lerin yeniden dolum gerektirmiyor olması, sektörde sıklıkla duyduğumuz bir istismar konusu olan, söndürücü ajanın kalite kaybı ve sertifikasyondan düşme kaygılarını bertaraf etmiştir. Yani aerosol söndürme üreteçleri, dış destek ve insan faktöründen bağımsız, kendi kendini güvenceye almış bir teknolojidir. Aerosol söndürme üreteçlerinin söndürme metodundan doğan diğer bir avantaj, yangın algılama-alarm sistemlerinin devreye girmediği durumlarda ortaya çıkar. Yukarıda da anla- tıldığı üzere, “Yanma ile başlayan kimyasal reaksiyon” sonucu aktive olan aerosol üreteçler, algılama sistemlerinin devreye girmediği durumlarda, hiç bir tetikleme gerçekleşmese dahi, ortam ısısının 300°C seviyesine ulaşması durumunda, içinde oluşacak doğal yanma ile kimyasal reaksiyonu başlatır. Bir kaç saniye daha geç olmakla birlikte, hedeflenen deşarj işlemini gerçekleştirerek yangına müdahale eder. DEĞERLENDIRMEMIZ Sonuç olarak, gelişen teknolojinin sunmuş olduğu ola- nakları değerlendirerek tesislerimizde yangın korunumu kapsamında birçok ilerleme sağlayabiliyoruz. Dünyada hızlı bir şekilde ilerleyen aerosol teknolojisinin ülkemizde de her geçtiğimiz sene bir öncekine nazaran ciddi bir artışla kulla- nılması sevindirici bir gelişme olarak izlenmektedir. Ancak, yeni nesil aerosol teknolojisinin bilinirlik seviyesi hala bek- lenenin altındadır. Sektördeki üçüncü yılımızda dahi, ilk kez görüştüğümüz ve aerosol teknolojimizi anlattığımız, ülkemizin önde gelen kurumlarındaki yetkililerin hemen hemen hepsi, bu teknolojiyi ilk kez bizden dinlediklerini ifade etmektedirler. Gelenek- sel sistemlerin dezavantajları tesislerimize hem ekonomik anlamda yük getirirken hem de hantal bir sistem sıkıntısı yaratmaktadır. Modüler ve kolay uygulanabilir bir teknoloji; yangından korunma ihtiyacı yaşayan birçok mahal için nokta atışı çözüm niteliğindedir. Sertifikaları ve standartları ile güven veren bu teknoloji aynı zamanda dünya üzerinde tercih gördüğü ve kullanıcısı olan marka referansları değerlendiril- diğinde birçok açıdan üstünlüğü kanıtlamıştır. n TEKNİK