Yangın ve Güvenlik Dergisi 212. Sayı (Ocak-Şubat 2020)

yanginguvenlik.com.tr 44 Yangın ve Güvenlik / Ocak-Şubat 2020 TEKNİK PVC’ni içinde bulunan HCl’nin zararları bilindiği için son yıllarda binalarda halojenden arındırılmış elektrik kablo- ları kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği kablolar ile ilgili maddelerde halojenden arındırıl- mış elektrik kablolarının kullanılmasını özellikle istemektedir. Ancak unutmamak gerekir ki halojenden arındırılmış kablo- larda yanabilir özelliktedir. Bu nedenle halojenden arındırılmış kablo kullanılsa bile binalarda elektrik tesisatının yangın zon geçişlerinde ve uygun olacak elektrik tesisatı yolu üzerinde yangına karşı izole edilmesi gereklidir. ELEKTRİK YOLLARI VE ŞAFTLARINDA İZOLASYON İşte bu temel nedenler dolayısı ile elektrik şaftlarının bir disiplin altında standartlara uygun belli yangın zonlamaları yapılarak bölümlendirilmesi gerekmektedir. Bu bölümlen- dirmelerde özel olarak imal edilerek yangına karşı dayanıklı olan, sıcaklık ve ateş ile karşılaştığında karşı direnç gösteren, yangının yayılmasını ve genişlemesini belli bir süre geciktiren yangın geciktirici sistemler (Fire returdant, fire stopping) kullanılmalıdır. YANGINA KARŞI KORUMA SİSTEMLERİ Mortar (Harç Tipi) Harç tipi mortar, kablo şaftlarında yangın ve duman geçişini engelle- mek için özel olarak imal edilen bir yangın gecik- tiricidir. Toz halinde 25 kg’lık torbalar içinde saklanan Mortar, kablo şaftına uygulanacağı zaman su ile belli oranda karıştı- rılarak harç haline getirilir. Harç haline getirilen Mortar kablo şaftına mala ile perdahlanır. Mortar şaftlara perdahlanırken hacmini belli bir oranda %3 oranında genişleterek kablolar arasındaki boşlukları doldurmaktadır. Bu genişleme esna- sında hiçbir şekilde çatlama, kırılma veya büzüşme gibi fizik- sel bozulmalara maruz kalmamalıdır. Mortar özel kimyasal karışımı sayesinde uygulandığı ortam sıcaklığına bağlı olarak hacmini genişleterek gaz ve duman geçişini engellediği gibi yaklaşık 600 °C’de katılaşarak yangının kablo üzerinden yürümesine engel olur. Mortar uygulamadaki kalınlığına göre 90-120-240 daki- kaya kadar yangına karşı dayanabilir. Bu konuda Avrupa’da uluslararası test laboratuvarlarından alınmış test raporlarına ve onaylarına sahip olmalıdır. Hacmini genişletme özelliği olmayan ve kablo şaftlarındaki yangını test edebilen uluslara- rası laboratuarlardan alınmış test raporu olmayan malzemeler (perlit gibi) bu sınıfa girmezler. Mortar hem düşey şaftlara hem de bel vermeyen özelliğinden dolayı yatay şaftlara da uygulanabilir. Mortar kablo şaftlarına uygulandıktan sonra ihtiyaç durumunda hafif yoğunluk yapısı nedeni ile ileri de kendi üzerinden elektrik tesisatında oluşabilecek kablo değişimi veya yeni kablo çekilmesi işlemlerine kolaylıkla izin verebilir. Böyle bir ihtiyaç olması durumunda tornavida veya matkap ile kolaylıkla içinde delik açmak mümkündür. Sealbags (Yastık Tipi) Yastık tipi yangın durdurucu malzemeler kablo şaftla- rında zaman zaman yeni kablo çekimi yapılan veya değişti- rilen mahallerde (meselâ telefon santralleri, bilgi işlem mer- Tablo 1. PVC’nin Yanması Sonucu Ortaya Çıkan Kimyasal Bileşimler Bileşim Oranı Açıklama Su buharı Büyük oranda Karbondioksit Büyük oranda Karbonmonoksit Büyük oranda Toksik Hidrojen klorit Büyük oranda Toksik, asidik, korozif Benzen Küçük oranda Toksik, kanserojen Tolün Küçük oranda Toksik Fhosgene Az miktarda Toksik Vinilyklorit Az miktarda Kanserojen Hekzaklorobenzen Az miktarda Toksik 3,4-Benzopyrene Az miktarda Kanserojen 1,2-Benzo-antirasen Az miktarda Kanserojen 9,10-Dimetil-1,2-Benzo antirasen Az miktarda Kanserojen Klorinat dibenzofuranes Az miktarda Toksik, kanserojen Klorinat dibenzodioksin Az miktarda Toksik, kanserojen Büyük Oranda : > 50 mg/g PVC tamamen yanmış Küçük Oranda : 1 –50 mg/g PVC tamamen yanmış Az Miktarda : < 1 mg/g PVC tamamen yanmış