Yangın ve Güvenlik Dergisi 215. Sayı (Mayıs-Haziran 2020)

24 Yangın ve Güvenlik / Mayıs - Haziran 2020 yanginguvenlik.com.tr HFC227ea HFC 227ea renksiz, hemen hemen kokusuz, havanın yaklaşık altı katı yoğunluğunda elektriksel iletkenliği olmayan bir gazdır. HFC 227ea, yangınları esasen fiziksel yollarla fakat aynı zamanda bazı kimyasal yollarla söndürür[3]. FM200 ismiyle bilinen gazın kimyasal adı “heptafloropro- pan”dır. Teknik adı “HFC227ea” dır. FM200 ticari bir marka adıdır. HFC227ea (FM200) gazının söndürme konsantras- yonu % 7 civarındadır. Kurulduğu hacmin yüzde 7 sinden fazlasını doldurursa yangını söndürür. Bu gazın toksik özel- likleri olarak NOAEL (zararlı etkinin görülmediği en yüksek konsantrasyon) % 9 ve LOAEL (zararlı etkinin görüldüğü en düşük konsantrasyon) % 10,5’dur. Böylece hem zararlı etki göstermeyecek ve hem de yangını söndürecek bir konsant- rasyon aralığında ve genellikle hacmin % 8 ini dolduracak şekilde sistem tasarlanır [4]. HFC227ea’nın başlıca kullanıldığı alanlar şöyledir: • Kütüphaneler • Nadir kitap mağazaları • Arşiv Depolama Odaları • Elektronik veri işleme • Telefon santralleri • Stüdyolar • İletişim Merkezleri • Trafo ve Şalterler • Kontrol Odaları • Test Laboratuvarları • Yanıcı Sıvı Depoları • Bilgisayar ve Kontrol Odaları • Teyp Mağazaları • Elektrik Dolapları • Elektrik Şalt • Telekomünikasyon ekipmanı [12] HFC 227ea yangın söndürme sistemleri, ISO 15004-1: 2008, Madde 4’te belirtilen sınırlar içerisinde bütün yangın sınıflarının söndürülmesi için kullanılabilir[6]. 2. SİSTEM ODALARINDA GÜVENLİ ÇALIŞMA GEREKLİLİKLERİ 2.1. Yapısal Gereklilikler Alınan asgari güvenlik önlemleri Tablo 5’e uygun olma- lıdır. Maksimum konsantrasyon, bir kilitleme cihazı takılma- dıkça kullanılan söndürücünün LOAEL değerini aşmayacaktır. NOAEL'in aşılması beklenen sistemlerin, oda meşgulken otomatik olmayan moda getirilmesi önerilir. [7] Muhafaza hacmindeki herhangi bir değişiklik veya orijinal tasarımda yer almayan sabit içeriklerin eklenmesi veya çıkarılması söndürü- cünün konsantrasyonunu etkileyecektir. Bu gibi durumlarda, gerekli tasarım konsantrasyonunun elde edilmesini ve maksi- Tablo 2. HFC 227ea’nın fiziksel özellikleri [5] Özellik Birim Değer Moleküler kütle - 170 1,013 bar mutlak basınçta kaynama noktası o C -16,4 Donma noktası o C -127 Kritik sıcaklık o C 101,7 Kritik basınç Ba mutlak a 29,26 Kritik hacim Cm 3 /mol 274 Kritik yoğunluk Kg/m 3 573 20 o C’ta buhar basıncı Bar mutlak a 3,9 20 o C’ta sıvı yoğunluğu Kg/m 3 1410 20 o C’ta doygun buhar yoğunluğu Kg/m 3 31,035 1,013 bar basınç ve 20 o C’ta kızgın buharın özgül hacmi m 3/ kg 0,1374 Kimyasal formülü CF 3 CHFCF 3 Kimyasal adı Heptaflorpropan a 1 bar = 0,1 Mpa = 10 5 Pa; 1 MPa = 1N/mm 2 Tablo 3. Halokarbon için etken madde bilgisi [5] Tablo 4. Belirli konsantrasyonlarda güvenli maruziyet süreleri [5] Tablo 5. Sistem odaları asgari güvenlik önlemleri [7] Etken NOAEL (% vol.) LOAEL (% vol.) FK-5-1-12 10.0 >10.0 HCFC Blend A 10.0 >10.0 HCFC-124 1.0 2.5 HFC-125 7.5 10.0 HFC-227ea 9.0 10.5 HFC-23 30 >30 HFC-236fa 10 15 HFC blend B* 5.0 7.5 HFC-227ea Konsantrasyon İzin Verilen Maksimum Maruziyet Süresi % vol. ppm dakika 9.0 90,000 5.00 9.5 95,000 5.00 10.0 100,000 5.00 10.5 105,000 5.00 11.0 110,000 1.13 11.5 115,000 0.60 12.0 120,000 0.49 Maksimum konsantrasyon Zaman gecikmesi cihazı Otomatik/ manuel anahtar Kilitleme cihazı NOAEL’e kadar ve NOAEL dahil Gerekir Gerekmez Gerekmez NOAEL üstünde ve LOAEL kadar Gerekir Gerekir Gerekmez LOAEL ve üzeri Gerekir Gerekir Gerekir MAKALE