Yangın ve Güvenlik Dergisi 215. Sayı (Mayıs-Haziran 2020)

yanginguvenlik.com.tr 44 Yangın ve Güvenlik / Mayıs - Haziran 2020 KARMA GERÇEKLİKVE İNSANSIZ HAVA ARAÇLARININ YANGIN VE DUMAN TESPİTİNDE UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARI 2. Bölüm SHABNAM SADEGHI ESFAHLANI Bilim ve Mühendislik Fakültesi, Anglia Ruskin Üniversitesi, Chelmsford, Birleşik Krallık MAKALE 3.4. Video işlemesine dayanan duman ve alev tespiti Yangınla etkin ve güvenli mücadele için yangının gelişme- sini sık ve ayrıntılı güncel verilerinin alınması esastır. Yangın genel olarak yer araçlarıyla erişilemez olduğundan, yan- gınla mücadele eden ekipler sıklıkla bir yangın bölgesine yangının nasıl ve nereye ilerlediği hakkında hemen hemen hiçbir bilgiye sahip olmadan girmek zorundadır ve hayatlarını tehlike atmaktadır [65]. İHA’ları geniş alanları izlemek ve kontrol etmek için yüksek çözünürlükte görüntü yakalayan ve yangın ekibine hızla güncellemeleri gönderen umut verici bir çözüm olarak ortaya çıkmıştır [66]. NASA’nın alevlerin gelişme izine bakan devam etmekte olan araştırma projeleri düşük yükseklikte, kısa uçuş süresi olan İHA kullanmaktadır [67]. Yuan ve çalışma arkadaşları [66] bir orman yangınını izlemekle görevlendirilen İHA için etkin bir güzergâh plan- lama algoritması kullandılar. Burada bir orman yangınının zaman evrimini simüle etmek için simulink’deki (simülasyon bağlantısı) EMBYR (Ecological Model for Burning in the Yellowstone Region _ Yellowstone Bölgesinde Yanma İçin Ekolojik Model) kullanıldı. Yangının genişleme ve gelişme yaptığı sırada duman diğer yangın belirtilerine göre çok daha hızlı üretilir. Duma- nın farklı seviyelerde hızla tespiti başarılı yangın söndürme, kurtarma ve kurtulabilme ihtimalini de en üst seviyeye çıka- rabilecektir. Dumanın toplu konsantrasyonu, hacim oranı ve dağılma büyüklüğü duman tespitinde anahtar konumdaki parametrelerdir. Alev radyasyonunun (ışınımının) alanının ölçüsüne dayanan iki tip alev detektörü vardır: infra-red (kızıl ötesi) detektör ve ultra viyole detektör. Kızıl ötesi (IR) detek- törler özel olarak yangın alevi titremesi olduğunda tespit eder. Ultra viyole (UV) detektörler alevli yanma ile herhangi bir ultra viyole ışınımı üretildiğinde alevleri tanırlar. Yapay zekâ tekniklerinin gelişmesiyle (bilgisayar esaslı teknoloji), yangın tespiti teknolojisinin de etkinliği önemli derecede iyileşmiştir. Yangın tespiti için içinde çapraz ilişki, algoritmik karşılaştırma, nöral ağlar, fuzzy reasoning (bulanık bilgi) ve Gizlenmiş Markov Modeli gibi akıllı algoritmalar mevcuttur [68]. Akıllı yangın tespit sistemlerinde, verilerin işlenmesi ve karar verme bir yer istasyonunda yapılır. Yer istasyonu sistemin karmaşık ge gelişmiş algoritmalar uygulamasına imkân verir. Video bazlı Yangın Tespit (Video-based Fire Detection (VFD)) tespit zamanını bugün kullanılan iç ortam ve dış ortam sensörleriyle karşılaştırıldığında düşüremeye yardım eden başka bir yöntemdir [69]. VFD hacimleri kontrol edebilen ve aktarma gecikmesi olmayan kameralar kullan- maktadır. Bu sistemler yangının büyüklüğü ve gelişmesi, duman yayılmasının yönü ve renk tespiti (RGB, HSI ve HSV renk canlılığı) hakkında kritik öneme sahip bilgiler sağlayabilir [12,13,70–74]. Bir olay sahnesindeki bir hareketin duman nedeniyle veya sıradan bir hareket olup olmadığının belirlen-