Yangın ve Güvenlik Dergisi 219. Sayı (Kasım-Aralık 2020)

26 Yangın ve Güvenlik / Kasım-Aralık 2020 yanginguvenlik.com.tr Bu durumda, eşik değerler tanımlanmalıdır. İlk olarak in- sanları etkileyebilecek minimum sürate karşılık gelen de- ğeri 30°C olarak sabitlenmiştir. Daha sonra, bu yaklaşımda, süratin artacağı beklenmektedir, zira olarak ifade edilen ve 60°C’da sabitlenen sıcaklığın altında insanların tehlikenin farkına varacaktır. Daha sonra ve öldürücü sıcaklık olan arasında sıcaklığın insan üzerine etkileri nedeniyle hızın azalacağı beklenmektedir. sıcaklığı 120°C olarak sabit- lenmiştir. [3]’de tarif edilen model ile önemli bir fark, oriji- nal olarak 5 m/sn. de sabitlenmiş olan maksimum sürattir, bu değer azaltılmıştır ve şimdiki yaklaşımda 1,6 m/sn.’dir ve bu yol tünelleri tahliyesiyle alakalı deneyimlerin geri besle- me bilgileriyle daha uyumlu olarak gözükmektedir. Aynı za- manda eğer görüş mesafesi 5 metreden daha azsa, inanların %50’sinin yanlış yöne yöneleceği varsayılmaktadır. Isı ve ışınım etkileriyle ilgili olarak kullanıcı kullanıcının ölüm oranı ve mahallin boşaltılması Ölüm oranı kavramı dikkate alındığında hem sıcaklık hem de ışınım etkilerini ifade etmektedir. Ancak, yol tünellerinin boşaltılması sürecinde, ışınım etkilerinin insanları sadece yangının etraflarını çevrelemesi durumunda etkileyeceği gösterilebilir. Dumandan yansıyan sıcaklık insanları, bazı özel durumlarda, etkiler; ancak mevcut durumda böyle bir etkiyi dikkate almak, yol tünelleri bağlamında mevcut modellere etkilerini yeterince doğru modellemenin imkânsızlığı nede- niyle, mümkün değildir. Bunun sonucu olarak, sadece taşı- nan ısının etkisi kullanılmış, etki aşağıdaki formül vasıtasıyla değerlendirilmiştir [2]: Bu denklemde kullanıcıya t 1 ve t 2 zamanları arasında etki eden termik dozu temsil etmektedir. ISO 13571 standar- dında, termik doz vücut üzerine doğrudan etki olarak sadece anlık yanıklar için ilişkilendirilmiştir. Mahallin boşaltılmasının hesaplanması için yeni bir yöntem oluştururken, ol- duğunda mahallin boşaltılmasının mümkün olmadığı varsa- yılmıştır. Güçsüz bırakma yaklaşımından farklı olarak benzer bir yaklaşıma dayanarak, ölüm oranı etkilerinin hem taşıma hem de ışınınla ısının yayılması etkilerini dikkate alması ge- rekmektedir. Buna karşılık gelen eşik değerleri taşıma yoluyla gelen sıcaklık için 120°C ve ışınımla taşınan miktar için 5 kW/ m² yi esas almaktadır [9]. Zehirlilik ile ilgili olarak ölüm uranı ve mahallin boşaltılması Yangının insanlar üzerine zehirleyici etkilerini değer- lendirme ilk olarak etkinin niteliğinin, güçsüz hale getir- mesinin, geri döndürülemez etkilerinin veya öldürücü- lüğünün tanımlanmasını gerektirir. Farklı uygulamalar için daha sonra bazı yöntemler geliştirilmiştir, ISO 13571 olarak [2] güçsüz veya yetersiz hale gelme için veya topra- ğın kullanılmasının planlanması bağlamında büyük açık hava yangınlarının geri döndürülemeyen ve öldürücü etkileri için olanlar gibi [7]. Tünellerdeki yangını, yani etrafı kapalı bir alanı, ele aldığımızda ISO 13571’de [2] önerildiği gibi farklı gaz tipleri, boğucu ve tahriş edici, arasındaki ayrım dikkate alınmalıdır. Bu yaklaşım boğucu gazlar için FED (Küçük etkili dozun) veya tahriş edici gazlar için FEC (Fractional Effective Concentra- tion_ Küçük Etkili Konsantrasyon) yardımıyla hesaplamayı da kapsar. Bu yaklaşım güçsüz hale gelmeyi belirlemek için özel eşik değerlerine dayanmaktadır ve öldürücü etkisi için uyarlanmalıdır. Daha sonra, öldürücülüğü dikkate almak için, CO için 5,09.10 9 ppm 2,27 dk. dikkate alınmalıdır. Ancak CO yangında açığa çıkan tek gaz olmadığından diğer gazların takip eden gerçek yangın emisyonlarının bir fonksiyonu olarak CO kay- nağının modifiye edilmesiyle ortaya çıktığı düşünülmelidir, örnek olarak [8]’de tarif edilen metodoloji. Bu yöntem suni olarak CO emisyonlarını diğer gazların göreceli zehirleme de- recelerini temsil eden bir etmenle yükseltmeye dayanır. Gös- termek için, eğer bir gazın öldürücülük eşiği CO’in eşiğinin iki katıysa, CO eşdeğeri bu gaz miktarı için iki kat olacaktır. Böyle bir yaklaşımın esas sınırı tüm yangın sırasında zehir- leyici gazlar arasında sabit bir oranı kabul etmesidir. Burada özellikle, doz değerlendirmesinde CO 2 nedeniyle nefes alma oranının arttığının dikkate alınmadığı, hususu önemle not edilmelidir. İKİ YAKLAŞIM ARASINDA KARŞILAŞTIRMA İki metotla da birçok senaryo seçilmiş ve analiz edilmiştir ve sonuçlar değerlendirilmiştir (esas olarak ölüm sayıları). Senaryoların seçimi Bu projede incelenen on iki yangın senaryosu arasından 6’sı karşılaştırmaya uygunluğu bakımından seçilmiştir. Bir senaryo sonuçları kullanıcılar için gerçekçi ve iki metodun varsayımlarını içine alabilecek kadar ayrılabilen ve sonuçlar üzerine etkilerini değerlendirirse (esas olarak ölüm sayıla- rı) uygun olmaktadır. Modellenen senaryolar iki geometriye dayanmaktadır. Birincisi Dijon yakınlarındaki Fransız Talant tüneline karşılık gelmektedir ve boylamasına havalandırıldığı varsayılmaktadır. 30 MW’dan 200 MW’a kadar farklı başlan- gıç koşulları ve havalandırma stratejileri olan farklı 5 standart eğrisi modellenmiştir. İkincisi ise kurmaca kare kesitli enine havalandırma sistemli bir tüneldir. Bu tünel için 2 yangın po- MAKALE