Yangın ve Güvenlik Dergisi 219. Sayı (Kasım-Aralık 2020)

38 Yangın ve Güvenlik / Kasım-Aralık 2020 yanginguvenlik.com.tr 4’de, ortam ses seviyesi 60 dB’in altında olduğunda, bant genişlikleri 0,02-20 kHz, 0,3-16 Khz ve 0,5-10 kHz olan üç ses, yukarıdaki koşulu sağlamıştır. Fakat ortan ses seviyesi 75 dB olduğunda, sadece bant genişlikleri 0,02-20 kHz, 0,3-16 Khz olan iki ses koşulu sağlamıştır. Daha geniş bantta etkili frekans aralığını verebilen olan uygun hoparlörü seçmek için daha fazla çalışma yapılmalıdır. YANGIN ALARMI SES YAPICILARI VE YANGIN ACİL DURUM SES HOPARLÖRLERİYLE UYUM Yangın alarmı ses yapıcıları ve yangın acil durum ses hoparlörleri yangın acil durumunda binanın tahliyesi için iki önemli sestir. Bu nedenle yönlendirmeli ses yapıcıların yangın alarmı ses yapıcıları ve yangın acil durum ses hoparlörleri ile uyumlu olmaları uygulamada çok önemlidir. Yangın alarmı sesi yaygın olarak duyulan birçok arka plan gürültülerini rahatlıkla aşabilir. Yukarıdaki test sonuçlarından, eğer yönlendirici sesin bant genişliği yeterince genişse, yüzde doğru sonuçlar BS PAS 41:2003 standardının gerektirdiği %75 şartını, hatta arka plan gürültüsü daha yüksek olsa dahi, karşılayabilir. Yangın alarmı sesinin, düşük güçte ayarlı yönlendirmeli ses yapıcısının daha düz, geniş bant içeriğinin aksine daha güçlü tonal (genlik ve frekans özellikleri) içeriği vardır. Yangın alarmının genel olarak A-ağırlıklı (duyulabilir ağırlıklı) ses seviyesi yönlendirmeli sinyalin A-ağırlıklı ses seviyesinden 20 dBA veya daha fazladır, her iki ses de duyu- labilir (A) seslerdir. Ancak, yönlendirmeli ses yapıcılar ve sesli tahliye sis- temlerinin kullandığı hoparlörler aynı kullanım yeri içinde kullanılıyorsa, yönlendirmeli ses yapıcılar acil durum yangın sesi hoparlörlerinin konuşmasının anlaşılabilme derecesini azaltabilir. Bu nedenle her iki sistem aynı tesisatta kullanıldı- ğında iki sistemin aynı anda çalışmaması önerilmektedir [14]. Yangın alarmı sesi ve yangın acil durum ses hoparlörü sesi zaman paylaşan şekilde alternatif olarak çalışmalıdır. Ve her yangın alarmı süresi 10 sn. den 20 sn. ye ve her yangın acil durumu bildiren hoparlör süresi 10 sn. den 30 sn. ye kadar olabilir. Bu üç sistemin birbirlerine uyumu dikkate alındığında, yönlendirmeli ses yapıcılar yangın alarmı ses yapılarıyla aynı anda ve genel olarak daha düşük A-ağırlıklı (işitilebilir) ses seviyesiyle, fakat yangın acil durumunu bildiren ses hopar- lörleriyle zaman paylaşımlı ve alternatif olarak çalışmalıdır. AÇIKLAMA Yönlendirmeli ses teknolojisinin mühendislik uygulaması, burada açıklanan, bazı sorunlarla karşılaşmaktadır. Yaygın olarak kullanılan yangın alarmı sesi sinyaliyle karşılaştırıldı- ğında, geniş bantlı ses eğitimsiz Çinli konut sakinleri için acil bir durum meydana geldiğinde karışıklığa yol açmaktadır. Binalardaki kullanıcılar sesi duyduklarında ne yapacakla- rını bilemeyebilirler. Bu nedenle duyuru sürecinin ilave sesli mesajlarla daha belirginleştirilmesine ihtiyaç vardır. Yönlen- dirme sesinden sonra gelen sesli mesaj kullanıcılara yönlen- dirici ses yapıcısına yaklaştıklarında nasıl hareket edeceklerini veya ne yapacaklarını söyleyecektir [9]. Bu mesaj onların, bu yeni tahliye işaret sistemi hakkında önceden eğitim veya önceden bilgi almalarına gerek olmadan, süratle ve güven içinde hareket etmelerini sağlayacaktır. Geleneksel yangın alarmı ve sesli tahliye sistemlerinin her ikisi de binada acil bir durum meydana geldiğinde ses sinyali çıkarırlar. Yönlendirmeli ses kullanılacak ilave bir tah- liye yardımcısıdır; fakat yukarıda belirtilen iki geleneksel sistemin yerini alan bir sistem değildir. Yönlendirmeli ses yapıcılar çıkışa yerleştirilmelidir. Fakat sadece çıkışta olan ses yapıcılar kullanıcıların çoğuna ulaşacak kadar yüksek şiddette yönlendirmeli ses sağlayamayabilir. Bunun yanında, geniş, açık alanlarda birden fazla çıkış olabilir, fakat birden fazla yönlendireli se yapıcı birbirine müdahale edebilir. Bu nedenle yönlendirmeli ses yapıcıların tesisatı daha ileri sevi- yede araştırılmalıdır. KAYNAKLAR [1] PAS 41:2003, Directional Sounders-Requirements and tests. BSI, 17 February 2003. [2] Sime, Jonathan. Movement Toward the Familiar Person and Place Affıliation in a Fire Entrapment Setting. Environment and Behaviour 17:6(1985) 697-724. [3] MeClintock, T., ve çalışma arkadaşları. A Behavioural Solution to the Learned Irrelevance of Emergency Exit Signage. 2d International Symposium on Human Behaviour in Fire, March 26-28, 2001, Boston, MIT InterScience Communications, 23-33. [4] SFPE Engineering Guide, Human Behaviour in Fire, Society of Fire Protection Engineers, Bethesda, Maryland, 2003. [5] D. J. Withington, M. Lunch. Directional Sound Evacuation- An Improved System for Way Guidance From Open Spaces and Exit Routes on ships. RINA Passenger Ship Safety Conference, London, UK 2003. [6] D. J. Withington. Faster evacuation from ferries with sound beacons [J]. Fire, 2000: p. 30. [7] Withington D J. Lifesaving applications of directional sound [J]. Pedestrian and Evacuation Dynamics (Berlin/New York: Springer), 2002. [8] Withington D J. Localisable alarms [J]. Human factors in auditory warnings, 1999: 33-40. [9] Van Wijngaarden S J, Bronkhorst A W, Boer L C. Auditory evacuation beacons [J]. Journal of the Audio Engineering Society, 2005, 53(1/2): 44-53. [10] Boer L C, van Wijngaarden S J. Directional sound evacuation from smoke- fılled tunnels[J]. Safe & Reliable Tunnels. Innovative European Achievements, Prague, Czech Republic, 2004. [11] NFPA72-2013, National Fire Alarm and Signaling Code. NATIONAL FIRE PROTECTION ASSOCIATION OF America. August 29, 2012. [12] BS8456-2005, Code of practice for design and installation of directional sounder evacuation systems. BSI, 18 August 2005. [13] DANIEL J. O'CONNOR, P.E., FSFPE. The psychoacoustic basis and implementation of directional sounders. 2006, National Fire Protection Association. [14] Directional Sounder with Voice Messaging, Application Guide by System Sensor, 2007. n MAKALE