"'1-J.<-''� �·,c;· · ��· · . ·.·"' "' · · · , , • •• • GUÇ SANTRALLERiNDE • • YANGINDAN KORUNMA SiSTEMLERi Bu çalışmanın amacı, günümüzgelişen teknolojisidoğrultusunda eneıji çevnini açısından öne/J1li biryeri olan ve büyükyatın/J1lar sonucunda inşa edilen güç santrallerinde teknolo;inin gelişimine pare/el olarnk oluşma riski giderek artan yangın ile mücadele için geliştirilmiş modern yangından korunma sistemleri konusunda genel bir bilgi sunmaktır. Bu a/J1aç doğrultusunda, bu y,1tmmlann korunması için gerekli olan en etkili söndürme teknikleri ve geliştirilmiş sistem çeşitleri hakkında genel bir bilgi verilmiştir. Güç santrallerinde yangın riski oluşturacak bölge sayısı çoktur. Çeşitli risk sınıflarına göre çeşitli yangın söndürme sistemleri kullanmak mümkündür. Amaç risk analizıniyaparken yangın,1 sebep olabilecek risk paremetrelerini (söndür/J1e yapılacak ortamın yapısı, ortamda bulunan maddelerin fiziksel ve kıinyasal özcllikleıi,... vb.) iyi belirlemek ve riskin boyutlarına göre en etkili söndür/J1e sistemıni seçmek ve kunııaktır. Seçilen sistem, yangın riskinın azaltılması ve erken /J1üdahale ile, J11eydana gelebilecek hasarın en aza indıi1Jmesi amacına hizmet verecek bir sistem olmalıdır. Bu aJ11aç doğrultusunda ınsana bağlı, elle J11üdahale ile söndürJ11e için geliştirilmiş söndürJ11e ekip/J1anlarınınyanı sıra, iıısan faktörüııden bağımsız çalışabilecek, kendiııi denetleyen, erken teşhisle söııdürJ11ede büyük venin sağlayan otoJ11atikyangın söııdümıe sisteJ11leri de geliştirilmiştir. 1. OTOMATİK SÖNDÜRME SİSTEMLERİ A ) Köpüklü Söndürme Sistemleri Köpüklü söndürme sistemleri, özellikle özgül ağırlığı suyun özgül ağırlığından düşük olan yanıcı parlayıcı sıvıların bulunduğu risk bölgelerinde (petrokimya tesisleri, boya endüstrisi, hangarlar, yakıt tankları,...) çıkabilecek yangınlarda etkili olarak kullanılırlar. Bu sistemlerde söndürücü madde, köpük konsantresinin suya belirli bir oranda (uygulama türüne göre % 1-6) dozlanması ve atım anında hava ile karıştırılması ile oluşturulur. Kullanılan köpük konsantresi uygulama türüne göre protein bazlı (sentetik, sulu film yapıcı köpük "AFFF") olabilir. Uygulama alanına göre bu sistemleri düşük genleşmeli, orta derecede genleşmeli ve yüksek genleşmeli köpüklü sistemler olmak üzere üç ayrı gruba ayırabiliriz. Bu sistemlerde çeşitli sprinkler sistemlerine köpük ekipmanının entegre edilmesi ile kombine sistemler oluşturulabildiği gibi bazı özel uygulamalarda köpük kullanımı ıçın geliştirilmiş ekipmanlarda kullanılabilmektedir. Yaygın olarak kullanılan bazı köpük sistemleri şunlardır: - Islak borulu köpüklü sulu söndürme sistemleri, - Köpüklü sulu baskın sistemleri, - Köpüklü sulu ön tepkili "preaction" sprinkler sistemleri, - Köpüklü sulu mönitörler, - Köpüklü sulu yangın dolapları, - Köpük jeneratörleri. Güç santrallarinde köpüklü söndürme sistemlerini kullanabileceğimiz risk bölgelerini incelediğimizde, yakıt tankları, tank havuzu, türbin yağ tankları, dizel jeneratör ve yakıt tankı gibi sıvı yangınlarının çıkabileceği bölgeler için bu sistemlerin en etkili söndürme sistemi olduğunu görürüz. Bu sistemler aşağıdaki başlıklar altında incelenmiştir: a ) Yakıt Tankları Köpüklü Söndürme Sistemleri Ana yakıt tanklarında ve günlük yakıt tankında çıkabilecek bir sıvı yangını durumunda %3 AFFF tip köpük dozlanmış suyun söndürücü madde olarak etkili bir şekilde kullanılması ile söndürme yapılması prensibine dayanan köpüklü sulu baskın sistemi kullanılması uygun bir çözümdür. Sistem elemanları aşağıdaki gibidir: * Baskın vanası ve aksamaları * İzleme anahtarlı kapatma vanası * Köpük baskın vanası * Basınç tetiklemeli su atım vanası * Köpük oranlıyıcı * Diyafram tip köpük tankı * Köpük konsantresi * Termostatik algılama elemanları * Köpük hücreleri ve köpük yapıcılar * Presostat * Su motorlu gong Bu sistem ile ilgili prensip şeması Şekil 1 'de verilmiştir. Yakıt tanklarında köpük sistemi algılaması alev dedektörleri, kablo tip ısı dedektörleri, ısı artış hızı algılama prensibine göre çalışan termostatik algılama elemanları ve deflektörsüz sprinklerler vasıtısı ile yapılabilir. Yangının bu elemanlardan herhangi biri ile algılanması ile baskın vanası algılama türüne göre elektriksel bir sinyal ile, hidrolik veya pnömatik olarak tetiklenir. Baskın vanasının tetiklenme sonucu açılması ile sistem söndürme boru hattına vana altında basınçlı halde hazır bulunan su söndürme boru hattına vana altında basınçlı halde hazır bulunan su akışı başlar. Basınçlı su aynı zamanda sistemdeki diyafram tip köpük tankının diyaframını sıkıştırarak köpük konsantre hattına köpük akışını başlatır. Bu aşamada köpük konsantresi kontrol baskın vanası da baskın vanası ile aynı anda tetiklendiği için azık konumdadır. Ana söndürme boru hattında bulunan bir oranlıyıcı vasıtası ile baskın vanasından gelen suya %3 • YANGIN VE GÜVENLİK DEıGİSİSAY1 22
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=