OKSiJEN KAYNAKLAR! Havada %21 oranında yangının devam edebilmesi için en az %16 oranında oksijene ihtiyaç vardır. Bazı maddeler yanma i çin yeterli oksijeni bünyelerinde bulundurur. GAZLAR pDrooğpaal ng a z a h b i s ü d e t r ü t o n il j e e n n vkaerdbioğnemrleornio. ksit Benzin gaz yağı turpentin ab ol kyoal czeiloytin yağı mazot ve diğerleri iSi KAYNAKLAR! Tutuşma derecesine Au l ça ışkaaclaekv , mgi0knt aerşd as ı cı saı k. yüzeyler, kıvılcım ve ah ar kr leakr ,e ts, üer tl eü kn lmr i ek , ekni me ryj i as si , a l gazların sıkışması KATI MADDELER a p K ğ l ö a a m s ç t ü i kr şkeakğeıtr hk uu mb uabşa t saman mum mantar gres deri ve diğerleri. saatinde çıkabilir. Eğer yangın iş saatlerinde başlarsa, orada bulunan şahıslar tarafından daha başlangıç safhasında iken söndürülebilir veya en azından varlığından haberdar olunur. Fakat kimsenin olmadığı bir saatte çıkarsa, o zaman yangından çok ileri safhalara ulaşıncaya kadar haberdar olunamaz. Kapalı bir mekanda çıkan yangınlarda havalandırmanın önemi çok büyüktür. Bu gibi yerlerdeki yangınlarda itfaiyeciler, yangın tehlikesini azaltmak ve ileride doğuracağı hasarı önlemek için havalandırmayı çok dikkatli bir şekilde yapmalıdır. Bu türyangınlarda,aşağıda sıralayacağımız yangının üç safhasından yangının hangi safhasında olduğunu anlayabilmek için çok dikkatli bir araştırma yapıp, ona göre mücadeleye girişilmelidir. Yangının bu üç safhası ise; "başlangıç safhası", "alev yayılma safhası" ve "sıcak, boğulma safhası"dır. Bir itfaiyeci yangınlarda bu üç safhanın birisi ile her zaman karşılaşabilir. Bu yüzden, uygulayacağı söndürme ve havalandırma işlemleri için, bu üç safhayı çok iyi bilmelidir. Başlangıç saOıası: Bu safhada, havadaki oksijen pliktarı fazla düşmemiştir ve yangın, su buharı, (H;bj; lcarbondioksit (CO) belki bir miktar da sülfürdioksit (SO2), karbonmonoksit (CO) ve diğer gazları neşretmektedir. Bir miktar ısı üretilmektedir ve bu ısı yangın devam ettiği sürece artacaktır. Yangının sıcaklığı 1 000 °F (537 °C) üzerinde olabilecek yangın yerindeki ısı ise, sadece bir miktar artacaktır. Şekil 2. Başlangıç halindeki yangınlar ısı, duman ve alev hasar/an verirler. Alev Yayılma SaOıası:Bu safhada, oksijen yönünden zengin olan hava alevlere doğru hava akımı (convection) şeklinde çekilir ve ısınan gazları kapalı yerin yüksek noktalarına doğru taşır. Yukarıya taşınan bu sıcak gazlar yavaş yavaş yayılarak aşağıdaki daha serin havayı aşağı doğru bastırır; aşağıda başka yerler aramaya iter. Sonunda, bu sıcak gazlar yangın mahallinin üst noktalarında bulunan yanıcı maddelerin tutuşmasına neden olur. LEV YAYILMA SAFHASI =·,~""'·~,· ... ... .. ...... Şekil 3. Alev yayılma safhasında, yanma hızlanır ısı artmaya devam ederken çok miktarda oksijen tüketilir. Bu çok sıcak havada yangıncıların mümkün mertebe eğilerek çalışmaları ve mutlaka teneffüs cihazı kullanmaları gereklidir. Bu aşırı sıcak havada alınacak tek nefes, ciğerlerin solup, kurumasına yeterlidir. Bu aşamada, odanın üst taraflarındaki sıcaklık 700 0C'yi aşar. Yangın "serbest yanma safhası"na kadar yangın safhasındaki oksijeni her an biraz daha tüketerek devam eder ve oksijen tamamen tükendiğinde ise, yangın yavaşlayarak üçüncü safhaya "sıcak, boğulma safhası"na girer. Sıcak Boğulma SaOıası: Bu safhada, eğer yangın mahalline hava girme durumu varsa, alevler kaybolur, yangın artık parlak ışık saçan bir kor haline döner. Yangın yeri kesifbir duman ve gazlarla dolar, bu gazlar ve duman binanın tüm girintilerine çok büyük bir basınçla dolar. Bu andaki ısı tüm yangın mahallinde 1000 °F (537 °C)'nin çok üzerindedir. Bu yüksek sıcaklık yüzünden, yangın yerindeki yanıcı maddelerde bulunan ve daha hafif olan hidrojen ve metan gibi gazlar bu maddelerden buharlaşır. Bu • YANGIN VE GÜVENlİK DERGİSİ SAY1•22
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=