Yangın ve Güvenlik Dergisi 220. Sayı (Ocak-Şubat 2021)

yanginguvenlik.com.tr Yangın ve Güvenlik / Ocak-Şubat 2021 33 Etkin yağmurlama sistemi ile birlikte gelişmiş yangın alarm sistemleri tesis edilen binalarda, sadece termik etki (eriyen tel) ile çalışan yangın damperleri yerine yangın-du- man damperi tesis edilmektedir. Konfor havalandırma sistemleri üzerinde kullanılacak damperlerin özellikleri ve seçimi kadar, bunların kontrolüne ilişkin senaryoların belirlenmesi de önemlidir. Günümüzde, üzerinde kesin anlaşmaya varılmış tek bir yöntem bulunma- maktadır. Duman tahliyesinin ayrı olarak yapıldığı durumlar ve duman tahliyesinin aynı zamanda aspiratör (hava dönü- şü) kanalı ile yapıldığı durumlarda; mekanik tasarımlar ve seçilen damperler farklılık göstermektedir. Yangın-duman damperi kullanılan binalarda, yangın du- rumunda klima santrallerinin çalışmaya devam etmesi, yan- gın çıkan katın damperinin kapatılması genel olarak kabul görmüş bir uygulamadır. Bu esnada, yangın çıkan katın hava dönüş kanalı damperinin açık kalması ve diğer komşu kat- ların hava dönüş kanalı damperlerinin kapatılması ile komşu katlarda pozitif basınç oluşturularak bu bölgelerin yangın dumanı ve zehirli gazlardan etkilenmemesi sağlanmaktadır (Şekil 4). Yangın-duman damperlerinin elektrik beslemesi sürekli olarak bir kaynaktan yapılmalıdır. Damperleri besle- yen elektrik bağlantısının kesilmesi durumunda yay geri dö- nüş mekanizması ile kapalı konuma gelmelidir. Duman kontrol damperi Bu kısma kadar; klima santralleri ile binanın kompartı- manlarına sağlanan taze hava kanalları ve hava dönüş ka- nallarında kullanılan yangın-duman damperleri hakkında bilgiler yer aldı. Bu bölümde duman tahliyesi için özel olarak tasarlanmış havalandırma sistemlerinde kullanılacak “duman Yangının ilk aşamalarında; “soğuk duman” diye tabir edi- len zehirli gazların, konfor havalandırma kanallarından ilerle- diği ve zehirlenmelere sebep olduğu görülmektedir. Binalar- da bu durumun önüne geçmek için; gelişmiş yangın algılama ve alarm sistemlerinden alınan bilgiler ve kontrol sinyalleri ile kumanda edilebilen motorlu yangın damperleri kullanılmak- tadır. Bunlar “yangın-duman damperi” olarak tanımlanmak- tadır (Şekil 2). Bu damperler de tıpkı yangın damperleri gibi; kanalların yangın duvarından geçen kısımlarında yer almakta ve yangın alarm sisteminden gelen uyarı ile oldukça erken bir şekilde yangın duvarını güvenli hale getirmektedir. Bu sayede zehirli gazların ya da soğuk dumanın geçişi engel- lenmektedir. Yangın damperlerinin ya da yangın-duman damperleri- nin kullanımı ile ilgili zorunluluk, doğrudan yangın kompartı- manları ile ilgilidir. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ilgili maddelerine göre kompartımanlar belirlen- mektedir. Yüksekliği 21,5 m’yi geçen binalarda (konutlarda 30,5 m) her kat ayrı bir yangın kompartımanı olarak değer- lendirilmektedir. Dikey mekanik havalandırma şaftları ayrı bir yangın kompartımanı olarak değerlendirilmekte ve bu şaft- lardan her kata giden konfor havalandırma kanallarına yan- gın damperi ya da yangın-duman damperi tesis edilmektedir. Şekil 2. Yangın-duman damperi Şekil 3. Duman kontrol damperi Şekil 4. Konfor havalandırması yangın-duman damperlerinin yangın anında davranışı