Yangın ve Güvenlik Dergisi 221. Sayı (Mart 2021)

yanginguvenlik.com.tr 16 Yangın ve Güvenlik / Mart 2021 MAKALE ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE YANGIN VE GAZ ALARM SİSTEMLERİNİN PROJELENDİRMESİ VE TEKNOLOJİK ÇÖZÜMLER (*) GİRİŞ E ndüstri, farklı hammaddeleri, ara ürünleri, atık ürün- leri ve nihai ürünlerden oluşan geniş bir yelpazede birçok farklı süreçleri bünyesinde barındırdığından beraberinde yangın, patlama, zehirlenme ve çevresel zararlar ortaya çıkabilmektedir. Bu risklerin en aza indirilmesi ile ilgili birçok meslek disiplini tarafından çalışmalar yapılmaktadır. Bu bildiride özellikle endüstriyel tesislerdeki yangın, patlama ve zehirlenme gibi risklerin erken algılanmasında kullanılan teknolojiler ve kullanımı ile ilgili bilgiler derlenmiştir. Endüstriyel tesislerde yangın ve gaz algılama sistemlerini doğru projelendirmek için öncelikle; 1. Tesisin tehlikeli ortam saha sınıflandırması yapılmış olmalı, 2. Üretim ve depolama bölümlerindeki patlayıcı ve zehir- leyici gazlar belirlenmiş olmalı, 3. Tesisin her kapalı bölümündeki olası yangınların önce- likli etkileri belirlenmiş olmalıdır. Bu çalışmalar ilgili uzmanlıklarca yapıldıktan sonra elde edilen veriler doğrultusunda, yangın etkileri ile patlayıcı ve zehirleyici gazlara yönelik erken algılama ihtiyaçları belirle- nerek, algılayıcı tiplerini, cihaz koruma sınıflarını ve elektriksel tesisatlarını belirlemek gerekmektedir. TEHLİKELİ ORTAM SAHA SINIFLANDIRMASI VE CİHAZ KORUMA SINIFLARININ BELİRLENMESİ Normal atmosfer şartları altında havanın gaz, buhar, buğu veya toz hâlindeki yanıcı maddelerle yaptığı karışıma “Patlayıcı Ortam”, içinde cihazların yapılması, kurulması ve kullanılması için özel tedbirlerin alınmasını gerektirecek miktarlarda patlayıcı gaz veya toz ortamı bulunan veya bulunması beklenen bölgeye de “Tehlikeli Bölge” denir. Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde patlayıcı ortam oluşmasını önlemek, yapılan işlemlerin doğası gereği patla- yıcı ortam oluşmasının önlenmesi mümkün değilse patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek esastır. Tehlikeli bölgelerde kullanılan cihazların uygun şekilde seçilmesini ve kurulmasını sağlamak amacıyla söz konusu tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması gerekmektedir. Tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması dünyada yaygın olarak iki farklı görüşe göre yapılmaktadır. Birincisi Avrupa&IEC metoduna göre, ikincisi ise Kuzey Amerikan metoduna göre yapılmaktadır. Ülkemizde yurt dışı kaynaklı projelerden dolayı her iki görüşün de kullanıldığı tesisler mevcuttur. Günümüzde ise TSE tarafından Aralık 2005’te yayınlanan TS 3491 EN 60079–10 standardı geçerlidir. Karşılaştırma açısından tablo 1'de örnek olarak verilmiştir. Bu tarifleri TS 3491 EN 60079–10 standardına göre açar- sak; ÖZCAN UĞURLU Mavili Elektronik Tic. ve San. A.Ş. Elektrik Mühendisi (*) TÜYAK 2019 Yangın ve Güvenlik Sempozyumu ve Sergisi Bildiriler Kitabından alınmıştır.