Yangın ve Güvenlik Dergisi 221. Sayı (Mart 2021)

Yangın ve Güvenlik / Mart 2021 17 yanginguvenlik.com.tr Zone (Kuşak) 0 İçinde gaz, buhar veya buğu hâlinde yanıcı maddelerin havayla karışımından meydana gelen patlayıcı gaz ortamı- nın devamlı veya çok uzun süreli veya sıklıkla bulunduğu bölgedir. Zone (Kuşak) 1 İçinde gaz, buhar veya buğu hâlinde yanıcı maddelerin havayla karışımından meydana gelen patlayıcı gaz ortamının normal çalışmada ara sıra bulunduğu bölgedir. Zone (Kuşak) 2 İçinde gaz, buhar veya buğu hâlinde yanıcı maddelerin havayla karışımından meydana gelen patlayıcı gaz ortamının normal çalışmada ara sıra bulunması ihtimalinin zayıf olduğu, eğer bulunursa sadece çok kısa süreyle devam ettiği bölgedir. Bu kuşak tarifleri toz ortamlar için de benzer ifadelerle tanımlanmış olup Kuşak 20, Kuşak 21 ve Kuşak 22 olarak adlandırılmıştır. Bölge sınıflandırma, patlayıcı gaz ortamlarının meydana gelebileceği yerlerde, cihazların bu ortamda emniyetle kul- lanılabilmesini temin etmek üzere, cihazların seçilmesini ve montajını kolaylaştırmak amacıyla, gaz gruplarını ve sıcaklık sınıflarını dikkate alarak, ortamın analiz edilmesi ve sınıflandı- rılması metodudur. Bu gaz grupları ve sıcaklık sınıfları Tablo 2 ve 3'te karşılaştırmalı olarak gösterilmiştir. Yanıcı malzemelerin kullanıldığı çoğu pratik durumda, patlayıcı gaz ortamının hiçbir zaman oluşmamasını garanti etmek çok zordur. Cihazların hiçbir zaman ateşleme kaynağı oluşturmamasını sağlamak da zor olabilir. Bundan dolayı, patlayıcı gaz ortamlarının oluşma ihtimali yüksek olan yer- lerde ateşleme kaynağı oluşturma ihtimali düşük olan cihaz- ların kullanılmasına güvenilmelidir. Bunun tersine, patlayıcı gaz ortamının oluşma ihtimalinin düşürüldüğü yerlerde, daha az sıkı standartlara göre yapılmış cihazlar kullanılabilir. Tesisin veya tesis tasarımının basit bir incelemesi ile tesisin hangi bölümlerinin üç kuşak tarifine (Kuşak 0, 1 ve 2) eşitlenebilece- ğine karar verilmesi nadiren mümkün olabilir. Bundan dolayı, daha detaylı bir yaklaşıma ihtiyaç vardır ve bu da patlayıcı gaz ortamının oluşma ihtimalinin analizini içerir. İlk adım, bunun meydana gelme ihtimalinin Kuşak 0, Kuşak 1 ve Kuşak 2 tariflerine göre değerlendirilmesidir. Boşalmanın sıklık ve süresi (dolayısıyla derecesi), boşalma hızı, yoğunluk, hareket hızı, havalandırma ve kuşağın tipini ve/veya yayılma sınırlarını etkileyen diğer faktörler belirlen- dikten sonra, etraftaki bölgelerde patlayıcı gaz ortamının muhtemel varlığının tespit edilmesi için sağlam bir temel elde edilmiş olur. Bundan dolayı bu yaklaşım yanıcı malzeme ihtiva eden, dolayısıyla boşalma kaynağı olabilen her proses Tablo 1. Avrupa ve Kuzey Amerika tehlikeli bölge sınıflandırmaları Avrupa & IEC Sınıflandırması ZONE veya DIVISION Tanımı Kuzey Amerikan Sınıflandırması Zone 0 (Gaz) Zone 20 (Toz) Patlayıcı ortam oluşması sürekli veya uzun süreli veya sıklıkla olan bölge Class I Division 1 (Gaz) Class II Division 1 (Toz) Zone 1 (Gaz) Zone 21 (Toz) Patlayıcı ortam oluşması bazen ve düzensiz olan bölge Class I Division 1 (Gaz) Class II Division 1 (Toz) Zone 2 (Gaz) Zone 22 (Toz) Patlayıcı ortam oluşması beklenmeyen ve yalnızca kısa bir için olan bölge Class I Division 2 (Gaz) Class II Division 2 (Toz) Class III Division 1 (Lif) Class III Division 2 (Lif) Tablo 2. Avrupa ve Kuzey Amerika gaz grupları Tablo 3. Avrupa ve Kuzey Amerika sıcaklık sınıflandırması Tipik Gazlar Avrupa & IEC Gaz Grupları Kuzey Amerikan Gaz Grupları Metan Asetilen Hidrojen Etilen Propan Metal Tozu Kömür Tozu Tahıl Tozu I IIC IIC IIB IIA - - - - A B C D E F G Sıcaklık Sınıflandırması Maksimum Yüzey Sıcaklığı Avrupa & IEC Kuzey Amerikan T1 T1 450° C T2 T2 T2A T2B T2C T2D 300° C 280° C 260° C 230° C 215° C T3 T3 T3A T3B T3C 200° C 180° C 165° C 160° C T4 T4 T4A 135° C 120° C T5 T5 100° C T6 T6 85° C