Yangın ve Güvenlik Dergisi 221. Sayı (Mart 2021)

yanginguvenlik.com.tr 30 Yangın ve Güvenlik / Mart 2021 MAKALE Alev algılaması Yangının patlama ve alevlenme ile başlangıç gösterme öngörüsü olan hacimlerde alev dedektörleri kullanılır. Alev dedektörlerinin özellikleri ve performans ölçütleri TS EN 54-10 Standardında belirtilmiştir. Yangını en erken şekilde algılamak için kullanılan alev dedektörleri, ortamdaki alevi algılar ve hızlı bir biçimde cevap verir. Alev dedektörle- rinde alevin mor ötesi (UV), kızıl ötesi (IR) ve mor ötesi/kızıl ötesi birlikte (UV/IR) gibi etkilerini algılayan sensör yapıları olmakla birlikte, ortamdaki değişik dalga boylarındaki ışık etkilerinin yanlışlıkla algılanması durumu ile karşılaşılabil- mektedir. Bu durumun yaşanmadığı IR3 alev dedektörle- rinde, 3 adet IR sensör üç değişik kızılötesi dalga boyunda karşılaştırma yaptığı için asılsız alarmlar engellenmiş olur. Ani alev parlamalarında yaklaşık 2 ile 30 saniye içerisinde sinyal verirler. 4-20 mA çıkışları olduğu gibi ve mahaldeki alev büyüklüğüne göre farklı iki sevide de alarm ve hata bilgisi verebilirler. TOZLU VE NEMLİ ORTAMLARDA KULLANILAN ALGILAMA VE UYARI CİHAZLARININ KORUMA SINIFLARININ BELİRLENMESİ Su, toz, nem, dokunma gibi etkenlere karşı alınan önlem- ler için, “International Protection” kelimesinden kısaltılmıştır. IP işaretinden sonra gelen rakamların anlamı aşağıdaki tab- loda kısaca özetlenmiştir. SONUÇ Endüstriyel tesislerde yangın ve gaz algılama sistemlerini doğru projelendirmek için öncelikle; • Tesisin tehlikeli ortam saha sınıflandırması yapılmış olmalı, • Üretim ve depolama bölümlerindeki patlayıcı ve zehir- leyici gazlar belirlenmiş olmalı, • Tesisin her kapalı bölümündeki olası yangınların etki- lerinin öncelikleri (duman, sıcaklık, alev) belirlenmiş olmalıdır. Bu çalışmalar ilgili uzmanlıklarca yapıldıktan sonra elde edilen veriler doğrultusunda oluşturulan rapor dikkate alı- narak yangın ve gaz alarm sistemlerini tasarlayıp, projelen- dirmek ve cihaz koruma sınıflarını ve elektriksel tesisatlarını belirlemek gerekmektedir. Gaz dedektörlerinin seçimi yapılırken dedektörde bulu- nan sensörün algılanacak gaz için uygun olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir. Aynı şekilde tesisin her kapalı bölgesinde olası yangınların duman, sıcaklık ve alev etkile- rinin öncelikleri öngörülmeli ve bu öncelikler doğrultusunda uygun tipte algılayıcılar seçilmelidir. Tasarım, malzeme seçimi, tesisat, devreye alma, kontrol / kabul, kullanıcı eğitimi / kullanıcı sorumlulukları, test, işletme bakım süreçleri mevzuat kurallarına uygun olarak eksiksiz olarak yapılmalıdır. Katı Cisimlere Karşı Koruma  Sıvılara Karşı Koruma 0 Koruma Yok 0 Koruma Yok 1 50 mm’den daha büyük katı maddelerin girmesi engellenmiştir 1 Dikey olarak düşen su damlacıklarına karşı korunmuş 2 12,5 mm’den daha büyük katı maddelerin girmesi engellenmiştir 2 Düşey ile 15 ° açıya kadar olan su damlalarına karşı korunmuş 3 2,5 mm’den daha büyük katı maddelerin girmesi engellenmiştir 3 Düşey ile 60 ° açıya kadar olan yağmur damlalarına korunmuş 4 1 mm’den daha büyük katı maddelerin girmesi engellenmiştir 4 Herhangi bir doğrultudan sıçrayan suya karşı korunmuş 5 Toz girmesi engellenmiştir. (Tehlikeli toz birikimi olmaz) 5 Herhangi bir doğrultudan püskürtülen suya karşı korunmuş 6 Toz Kesinlikle girmez 6 Deniz fırtınasındaki su kuvvetine eşit su püskürtülmesine karşı korunmuş 7 15cm ile 1m arasındaki derinlikte suya daldırılmada girecek suya karşı korunmuş 8 Belirlenen koşullarda uzun süre su altında su girmesine karşı korunmuş Tablo 5. IP Koruma Sınıfları KAYNAKLAR - İpek Yavuz Konak. Mavili Blog Makaleleri - Crowcon Talking Gas Teknik Dokümanları - Karataş, Ö. "Endüstriyel Tesislerde Patlayıcı, Yanıcı ve Zehirli Gazlar İçin Gaz Algılama Sistemleri" - http://www.hse.gov.uk/pubns/gasdetector.pdf - Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi: 30.04.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28633 - Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Techizat ve Koruyucu Sistemler Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi: 30.06.2016 Resmi Gazete Sayısı: 29758 - TS 3491 EN 60079-10 "patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrikli cihazlar – Bölüm 10: Tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması" - Yapıcı, M. “ATEX 94/9 Patlayıcı Ortamlar ve EX-Proof Elektrik Ekipmanları” n