Yangın ve Güvenlik Dergisi 225. Sayı (Eylül 2021)

30 Yangın ve Güvenlik / Eylül 2021 yanginguvenlik.com.tr MAKALE S S NURUD - I ABDULLAH Malezya Pahang Üniversitesi Mühendislik Teknolojileri Fakültesi M SAARI - A NORMARIAH - B RAFEE Malezya Putra Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi 1. GIRIŞ S on bir yılda Malezya'da kentsel nüfus ve kentleşme düzeyi hızlı bir artış göstermektedir. İnsan sayısının çok olması ve karmaşık bina ortamı nedeniyle yangınlar birçok can ve mal kaybına neden olabilir. Malezya'daki yangın istatistikleri, yangın olaylarının 2008'de 21.524 yangından, 2014 yılında 54.540 yangına yükseldiğini göstermektedir ve toplam zararın tutarı sırasıyla1 milyar ve 3 milyar Malezya Ringgitisi (RM) olmuştur [1]. Bununla birlikte, Haziran 2015'e kadar, toplam hasar maliyeti 3 milyar RM'den fazla olan 25.978 yangın vakası meydana gelmiştir. Bu istatistikler, yangınların adetsel istatistiklerinin 2013 yılına göre daha az olmasına karşılık meydana gelen maddi zararların 2015 yılında çok daha fazla arttığını ve buna da günümüzdeki yüksek inşaat ve bina döşeme maliyetine bağlandığını gös- termektedir. Maddi kayıpların yanı sıra yangınlarda yaralanma ve ölüm vakaları da 2008'de 88 ölüm ve 79 yaralanmadan, 2012 yılında 98 ölüm ve152 yaralanmaya yükselmiştir. Çok katlı bir binada çıkan yangında, merdivenler tahliye ve kur- tarma operasyonunda kullanılan ana yollardan biri olmasına rağmen katlar arasında dumanın yayılma araçlarından biri de olmuştur. Alev, yaralanmalara ve maddi hasara neden olabilir, ancak yangın sonucu ölümlerinin çoğu tahliye sıra- sında duman solumasından veya binada mahsur kalmadan kaynaklanmaktadır [2-5]. Yakın zamanda bir çiftin yüksek apartman dairelerinde yangın çıkması sonucu 38’inci kattan kaçarken 31’inci kat merdivenlerinde öldüğü bir vaka rapor edilmişti [6]. Bu vaka daha önce 1998 yılında New York'ta Upper West Side yüksek katlı apartmanında meydana gelen ve kaçış sırasında merdivenlerde duman soluması nedeniyle dört kişinin ölümüne neden olan yangınla benzerdir [7]. Yanma sonucu ortaya çıkan duman, bina kullanım şekline ve inşaatta kullanılan malzemeye bağlıdır. Yangın riskinin azaltılmasına yönelik bir ürün yeniliği olarak, düşük alev ve dumana sahip doğal atık ürünlerinden yapı malzemelerinin gelecekteki bir alternatifi olacağı araştırmacılar tarafından araştırılmış ve bildirilmiştir [8-10]. Bu nedenle bir bina tasarımı için bina, bina yönetmeliği ve standartlarında belirtildiği gibi, yangın güvenliği tasa- rımına dayalı olarak inşa edilmelidir [11]. Yangın sırasında, merdiven çıkış yolu için tek önlem olduğundan, çok katlı binalar için alev ve dumanın bu alandaki davranışı incele- meye değerdir. Bir merdivende duman durumunu analiz etmek için nicel (sayısal) araçlar yangın güvenliği mühen- disine farklı risk azaltma yöntemlerini bulmasına yardımcı olabilir. Genellikle araştırmacıların çoğu, öncelikle yangının kaynağı ve yeri, yangının yayılması ve büyümesi, dumanın yayılması, malzeme özellikleri ve yapısal bütünlüğüyle ilgili olan kimya, mühendislik, yönetim, insan davranışı ve psiko- loji hakkında değerli bilgiler elde etmenin en iyi yolunun tam ölçekli yangın testinin olduğunun farkındadır [12]. Ancak, tam deneyin yangının kararsız doğası nedeniyle pahalı, zaman alıcı ve zayıf tekrarlanabilirdik özelliği olduğunu da bilmektedirler [13-14]. Belirli bir yangın olayını geleneksel tam ve küçük ölçekli deneyle incelemenin bir alternatifi, Rahman ve çalışma arkadaşlarının bildirildiği gibi sayısal bir model kullanmaktır [15]. Binalarda yangın güvenliği yangın riskini kaynağından ve bina kullanıcılarının ve beraberinde itfaiyecilerin dev yaralanma risklerini azaltmak amacıyla tasarlanmış bir seri önlemlerdir. Yangın yönetmeliği ve standardının yanı sıra, yangın risk yönetimi, binalarda yangın güvenliği için alınan önlemlerden biridir. Genel olarak, eğer bir bina tasarımı, ilgili belirleyici yönetmeliklere dayalı olarak yapılırsa, yan- gın riskinin seviyesi, “kabul edilebilir” (tolere edilebilir) risk ÇOK KATLI BİNALARIN MERDİVEN BOŞLUKLARINDAKİ DUMAN ÇIKIŞ AÇIKLIKLARININ ETKİSİ