Yangın ve Güvenlik Dergisi 225. Sayı (Eylül 2021)

36 Yangın ve Güvenlik / Eylül 2021 yanginguvenlik.com.tr yavaşlatmaya bunun yanında dumanın içeriye çekilmesini düşürmeye ve sonucunda görüşün artmasına yardımcı olmuştur. Bu nedenle, bir odada yangın meydana geldiğinde ve duman bitişik merdivenlere yayıldığında, merdivenin en üst katındaki çıkış açıklığı tahliye, yangınla mücadele ve kurtarma çalışmaları için daha fazla zaman sağlamaya yar- dımcı olmaktadır. 4. SONUÇ Bu makalede en üst kattaki çıkış açıklığının merdiven boşluğundaki duman sıcaklığının yükselmesine tesiri incelen- miştir. FDS simülasyonunda dört farklı yangın büyüklüğüyle üç farklı duman çıkış açıklığı ele alınmış ve bu parametrelerin merdiven boşluğundaki duman sıcaklığı yükselmesi üze- rine etkileri açıklanmıştır. Yangın büyüklüğünün merdiven boşluğundaki duman sıcaklığı yükselmesinin ortalama artış oranına büyük etkisi vardır. Simülasyon sonuçlarına göre doğal havalandırma açıklığı dumanın içeri çekilmesini önle- mede önemli rol oynamıştır, farklı açıklık büyüklüklerinin merdiven şaftından dumanın kaçmasının etkinliği üzerine farklı etkileri olmuştur. Çıkış açıklığı büyüdükçe merdiven boşluğundan dışarı daha fazla kaçabilmiştir. Aynı zamanda, yangının büyüklüğü ne olursa olsun merdiven boşluğundaki dumanın sıcaklığı çıkış açıklığı ölçüsü artırıldıkça belirgin bir şekilde düşmüştür. Nümerik çalışma kullanan bu çalışmayı desteklemek için, ileride çok katlı binalar için tam ölçekli yangın deneyleriyle fiziksel deneyler yapılabilir. Bu çalışmanın bulguları yangın mühendisine duman çıkış açıklığı tesisatının duman yayılmasını sınırlamada iyi bir rol oynamasını sağla- masına yardımcı olabilecektir. HRR = 500 kW büyüklüğünde yangın sonucu olarak, yangının tutuşmasından 10sn, 100sn, 200sn, 300ns ve 500sn sonra, duman hareketini, smokeview yazılımında göstermektedir. Şekil 3'te gösterildiği gibi, dumanın, çıkış açıklığı olma- yan merdivenin birinci katına ulaşması yaklaşık 100 saniye sürmüştür. Aynı süre içinde duman çıkış açıklığı olan merdi- venler için duman ikinci ve üçüncü kattı doldurmuş ve yayıl- maya başlamıştır (Şekil 4). Bu, duman çıkış açıklığı olmayan merdivenler için dumanın merdivenden içeri girip yayılma zamanının daha uzun sürdüğünü göstermektedir. Dolayısıyla, alt kat dumanla dolmakta ve belirli bir süre sonra duman yoğunlaşacak ve tahliye sırasında görüşü azaltacaktır. Yangın çıktıktan 500 sn. sonra duman dalgalı bir yayılım nedeniyle yavaşça 5’inci ve 6’ncı katlara yayılacak ve duman en üst kata ulaştıktan ve merdivenin alt alanlarına akmasından sonra tüm merdiven boşluğu dumanla doldurulacaktır. Sonucu olarak merdivenlerde daha daha fazla duman toplanmış ve merdivenin alt boşluğuna yayılmıştır. Burada doğal bir duman kaçış açıklığı yapılmasının amacı merdivene temiz havanın girmesini sağlamaktır [41], ancak yangın olayı sırasında mer- diven içindeki hava basıncı bacanın çekiş etkisiyle dumanın yayılmasıyla daha yüksektir ve bu nedenle yangının olduğu odadan duman merdiven boşluğuna girdiğinden, dumanın bir kısmı hala açık kaçış aralığından dışarı akmaktadır. Duman çıkış açıklığı olan merdiven durumunda, yangın tutuştuktan 10 sn sonra duman daha hızlı bir şekilde üst kata yayılmış ve 300 sn sonra 5’inci ve 6’ncı katlara yayılmış ve sonunda çıkış açıklığından dışarı akmıştır (şekil 4). Bunların sonucu olarak merdivenin her katındaki duman yayılması birkaç dakika sonra bile eşit orantılı bir yayılma olabilir. 3.3 Değişen çıkış açıklığı Şekil 5, 300kW, 700kW ve 900kW gibi farklı yangın büyüklüklerinde çıkış açıklığı alanının gaz sıcaklığı artışı üzerindeki etkisini göstermektedir. Önceki gözlemden, 1000 kW yangın boyutu için ölçülen duman sıcaklığı 900 kW ile neredeyse aynı olduğundan, çalışmanın bu kısmı için 1000 kW yangın büyüklüğü hariç tutulmuştur. Yangın boyutunun artması, önceki araştırmalardan [25][42] anlaşıldığı gibi duman sıcaklığını artırdığından, merdivenlerdeki ortalama duman sıcaklığı artış hızı üzerinde önemli bir etkisi vardır. Şekil 5’de sırasıyla (a), (b) ve (c) olarak 300 kW, 700 kW ve 900 kW’lık tüm yangın büyüklükleriyle karşılaştırmada, duman çıkış açıklığı 1m x 1m'den 2,2m x 2,7m'ye çıkartıl- dığında duman sıcaklığı düşmektedir. Ancak duman çıkış açıklığı 3.5m x 3.5m'ye artırıldığında duman sıcaklığı 2,2m x 2,7m’lik çıkış açıklığıyla aynı değerde ulaşmaktadır. Bu da duman çıkış açıklığının artmasının yangının gelişmesini MAKALE Şekil 5. Değişik HRR’lerde [a) HRR = 300 kW b) HRR = 700 kW c) HRR = 900 kW] merdiven boşluğunun ilk katındaki sıcaklık eğrisi.