Yangın ve Güvenlik Dergisi 228. Sayı (Ocak-Şubat 2022)

32 YANGIN ve GÜVENLİK • Ocak-Şubat / 2022 KONUK YAZAR D uman genellikle ince katı parçacıkların, su dam- lacıklarının ve diğer sıvıların ve yangına karışan malzemelerin yaydığı gazların bir karışımıdır. Herhangi bir yangında en önemli toksik ürün, tüm organik maddeler yandığında ortaya çıkan karbon monoksittir. Ancak testler, yaklaşık yüz gazdan oluşan bir kokteylin özel ekipmanlarla tespit edilebileceğini göstermiş- tir. Yangın, duman üretmeye ek olarak, oksijeni tüketerek veya diğer gazlarla yer değiştirerek oksijen seviyelerini azal- tabilir. Aşırı ısınmış gazlar solunum yollarını yaktığından, ısı da bir solunum tehlikesidir. Yapı yangınlarına karışanların ölümüne neden olabi- lecek sekiz ana faktör şunlardır. 1. Ateşle doğrudan temas 2. Çok yüksek sıcaklık (termal hasar, yanıklar) 3. Oksijen yetersizliği 4. CO varlığı 5. Diğer zehirli gazların varlığı 6. Duman varlığı 7. Korku, şok ve panik gelişimi 8. Mekanik nedenlerle oluşan ikincil yangın etkileri (travma, kırık vb.) DUMAN ŞUNLARDAN OLUŞUR: • Parçacıklar: Yanmamış, kısmen yanmış ve tamamen yanmış maddeler • Buharlar: Benzen, formaldehit ve diğer uçucu organik bileşikler gibi solunduğunda veya deri yoluyla emildi- ğinde zehirleyebilen sis benzeri sıvı damlacıkları • Zehirli gazlar: Karbon monoksit (CO), küçük mik- tarlarda bile ölümcül olabilir. Hidrojen siyanür, yanan plastiklerden kaynaklanır ve hücresel solunumu engeller. Sağlığa Zararlı Maddelerin Kontrolü Yönetmeliği (COSHH) Yönetmeliği 7(5), maruziyetin makul olarak uygulanabilir olduğu kadar düşük seviyeye düşürülmesi şartı da dahil olmak üzere kanserojen ve mutajenik mad- delerin kontrolü için açık gereklilikler ortaya koymaktadır. Duman ve karanlıkta çalışmak, görünürlüğü ve diğer duyusal algıların etkinliğini azaltır ve nispeten basit ortam- larda bile görüşü zorlaştırır. Bir binaya bağlı kaldıklarında, itfaiyecilerin görünürlüğü sınırlayan ve temel insan duyu- larını etkileyen koşullarla karşılaşmaları kuvvetli bir olası- lıktır. Örneğin, bir yapıda dahili olarak bir yangını tespit etmek için görevlendirildiklerinde, temiz hava solunum cihazı kuşanan itfaiyeciler genellikle birincil duyuları olarak dokunma ve işitmeye güvenirler; duman ve karanlıkta çalı- şırken koku alma duyuları kaybolacak ve görme duyuları İtfaiyeciler için Yangın Olay Yerinde Oluşan Duman ve Zehirli Gazların Önemi SEZER ASLAN Yangın-Acil Durumlar ve Doğal Afetler Eğitim Uzmanı ve Danışman NFPA Member