Yangın ve Güvenlik Dergisi 228. Sayı (Ocak-Şubat 2022)

47 YANGIN ve GÜVENLİK • Ocak-Şubat / 2022 MAKALE kaynaklanır. Yangın riski hızla yükselmekte buna karşı- lık tarihi bina mutfaklarının acil yönetim usulleri henüz standart durumda değildir. Pişirme sırasında, kızgın yağa su veya buz konulmasının getirdiği yangın tehlikesi araş- tırılmış [7], yanmakta olan yağa su veya buz ilave edildi- ğinde buhar patlaması ve ona eşlik eden büyük bir yangın meydana geldiği gözlemlenmiştir. Mutfak yangını son zamanlarda yapılan araştırmalarda ele alınan gündem- deki bir konudur [8–11]. Yüksek katlı binalardaki mutfak yangını nümerik simülasyonlarla araştırılmaktadır [8]. Set üstü mutfak ocağının ısıl radyasyon modeli [9] önerilmiş ve mutfak yangınından korunma sisteminde IoT (nesnelerin interneti-Internet of things) cihazı beğenilmiştir [10]. Su spreyi, yangın söndürmede, 1970-2020 arasındaki 50 yıla yayılan 2473 yayınlanmış makaleyle desteklenen en etkili, çevre dostu ve ekonomik araç olarak kanıtlanmıştır [12]. Bilindiği üzere mutfak mahallinde kullanılan su spreyi ne standart su spreyi ne de özel mutfak su spreyidir ve en uygun su spreyi seçimi tartışılmalıdır. Su spreyi ile yangın dumanı arasındaki karşılıklı etkileşim nümerik yöntemle incelenmektedir [13]. Belli yangın dumanı için yangın söndürme sisteminin etkinliğini artırmayacağından belli bir miktardan fazla su akış oranı kullanılmamalıdır. Yan- gın dumanı türbülanslı, canlı bir alev olarak görülürken su spreyinden daha ince formda su sisi şeklinde sprey ile deneysel ve nümerik araştırmalar yapılmaktadır [14]. Kapalı kompartımanda standart bir sprinkler ile, çok özel olan, bir Yüksek Basınçlı Su Sisi sistemi arasındaki etkinlik tartışılmıştır [15]. Su spreyiyle yangın söndürme sürecini araştırmak için yararlı bir yöntem olan yangın dinamiği simülatörü (fire dynamics simulator (FDS)) su sisi spreyle- rinin dinamiklerini tahmin etmek için uygulanmıştır [16]. Bu nedenle, mutfak yangın sürecini sayısal simülasyon yöntemiyle araştırmak bu makalede tanıtılmış ve birkaç ilginç sonuç elde edilmiştir. 2. YANGIN SENARYOSU VE SIMÜLASYON MODELI 2.1. Yangın senaryoları Şekil 1'de gösterildiği gibi, mutfak odası dikdörtgen ve çatı Gable çatı şeklindedir. Pişirme tezgâhı üzerine egzoz kanallı mutfak davlumbazı monte edilmiş ve pişirme tez- gâhına yakın olarak uzunlamasına bir tezgâh Şekil1’de görüldüğü gibi koyulmuştur. Pişirme tezgâhı üzerinde dört adet nebati yağ ile dolu fritöz bulunmaktadır. Nebati yağın efektif yanma ısısı 3.84 x 104 kJ/kg dır. Bu yağ mutfak yangını senaryolarında en çok kullanılan yağdır ve ahşap Gable çatı da eski binalarda 300°<c-400°C arasında tutuşan zayıf noktadır. bu yazıda birkaç yangın senaryosu tasarlanmış ve nümerik olarak simüle edilmiştir. Yangın senaryoları senaryo 1'den senaryo 4'e kadar sıralanmış ve Tablo 1'de listelenmiştir. Tablo 1'de gösterildiği gibi, yangın güvenlik sistemi, mutfak yangın detektörü, mutfak su spreyi ve normal su spreyi içerir. Mutfak su spreyi ile normal arasındaki fark, akış hızıdır, mutfak özel su spreyi, Şekil 1'de gösterildiği gibi, fritöze daha yakın olan normal su spreyine göre daha düşük akış hızına sahiptir. Normal su spreyi 320 L/dk.'ya ve özel mutfak su spreyi 24 L/dk. ya ayarlanmıştır. İlave olarak özel mutfak su spreyli mutfak yangın detektörü de bu yazıda belirtilmiştir. Su spreyinin konumu aşağıdaki Şekil 2'de gösterilmektedir. 2.2. Simülasyon parametreleri Şekil 2’de görüldüğü gibi, mutfak uzunluğu ve eni sıra- sıyla 10.0 m x 5.0 metre ve tavan yüksekliği aralığı Gable çatı yapı nedeniyle 3.0m – 4.0 m dir. Davlumbaz ve egzoz Şekil 1. Duman görüntüleyici (smoke viewer) kullanılarak mutfak yangını simülasyonu 3D modeli Tablo 1. Farklı yangın alarmları ve su spreyleri kullanılarak çeşitli yangın senaryoları Sıra Mutfak su spreyi Normal su spreyi Mutfak yangın detektörü Senaryo 1 X X X Senaryo 2 X ✔ X Senaryo 3 ✔ X X Senaryo 4 ✔ X ✔