etkisi ile alan arasında ısı farkından oluşabilir ve bu durum bina içerisinde doğal hava akımları ile sonuçlanabilir. Yüksek binalarda bu etki binanın yüksekliği ile artarak, yüksek miktardaki ısı ve duman içerisinde bu etki ile kontrolsüz olarak hareket edebilmektedir. Yangın sırasında baca etkisi veya zayıflama etkisine karşı gelebilecek manuel yangın mücadele teknikleri yoktur. Baca etkisini bina içerisinde ısı farklarının kaldırılmaması nedeni ile yok edilemez. Sonuç olarak baca etkisi mevcut kalacak ve klimatik ortam şartları ile değişebilecektir. Bu potansiyel etkilere karşı, durumu hafifletmek için özel yapı tasarımına ve aşağıdaki önlemlere ihtiyaç vardır. a ) Hava sizdırmaz kompartımanlama (kattan-kata, duvardan-duvara). Bu geçişlerde izolasyon ve dış cephede sıkılık. b ) Şatc_,y�)<seklikleri kısıtlanır. c ) Rüzgarlık ve dış kapıların sızdırmazlığı (binanın alt ve üstü). d ) Doğal havalandırma şaftlarının iptali. (Örnek olarak asansör şaftının çalışan doğal havalandırması yangın anında durur). e )Zonlama, kompartımanlama ve mekanik duman kontrol sisteminin kontrol edilebilmesi. Bu önlemler ile rüzgar yangın ve duman hareketlerine bina içerisinde fazla etkide bulunamaz. 1 970 senesi öncelerine kadar bina ve yangın kod topluluğu yüksek binaları içeren özel ön hazırlıkları bu kodlara ilave etmiştir. Bu çalışmaların öncelikli olarak üç konuda hedefi vardı. Bunlar bina sakinlerini yangın ve ürünlerinden korumak, bina içerisinde yangın itfaiye ekiplerini korumak, bina ve bitişik komşu yapılar dahil olmak üzere malı mülkü korumak anlamına gelmektedir. Yüksek binalar ile ilgili yapılan bu ön çalışmaların sunuluşundan beri, Amerika Birleşik Devletleri'nde MGM Grand Hotel, the Las Vegas Hilton, the First Interstate Bank, the Meridian Plaza ve World Trade Center (Dünya Ticaret Merkezi) yapıları da dahil olmak üzere belli başlı yüksek bina yangınları meydana gelmiştir. "World Trade Center"daki yanmanın haricinde hiç bir yangın sprinkler sisteminin çalıştığı hiç bir alanda çıkmamış ve yangın ve dumanların kontrol edilmeden yayıldığı yerlerde insanları riske sokarak önemli bir miktarda zarar vermiştir. Bunun yanında bu yangınların geriye bıraktığı, yangından korunma toplumuna yüksek binalar ile ilgili ön hazırlıkların bir kısmına daha dikkatli olarak bakılması ve onların daha hassas bir şekilde uyarlanmasıdır. Bu ise yeni araştırmalar, yeni kavramlar, yeni malzemeler, yeni software, yeni kodlar ve yeni standartlar ile sonuçlanmıştır. ----------- - YANGIN VE GÜVENLİK .'• • 85 2. SİSTEM OLARAK YAKLAŞIM Mevcut yangın güvenlik sistem tasarımında potansiyel olarak arzu edilmeyen husus her bir projenin değişik kısımlarında çok sayıda insanın katılımıdır. Değişik profesyonel projeciler her bir sistem inşaasını ayrı ve değişik taahhüt firmaları ile ele aldığı için, bu sistemler her zaman koordine edilememektedir. Maalesef bu ise son kabul testi yapılana kadar veya daha kötüsü sistemler yangına karşı mücadele edene kadar bu ihtiyacı ortaya çıkarılamayabilir ve bu şekilde sistemleri tasarlayanlar gerçeklerin farkında olamayabilirler. Bir yangından korunma planının hiçbir ayrı bağımsız parçası yalnız başına bir binayı yeterli bir şekilde koruyamaz. Doğru olarak çalışabilmeleri için hepsi birbirlerine bağlıdır. Böyle sistemleri tasarlayanlar bu gerçeklerin farkında olmalıdırlar. Örnek olarak sprinkler.,tasarımcıları yeterli bir tasarım için binanın beklenile'n yakıtyükünü bilmeli, binanın yangın zon kavramını anlamalı, sistemlerin esnek olma gerçeğini ve kod ihtiyaçlarını bilmelidir. Tasarımcı aynı zamanda yapısal gerekleri, dikey şaft yerlerini, tavan tiplerini, kapalı boşlukları, gözetim ihtiyaçlarını bilmelidir. Tasarımcı aynı zamanda yapısal gerekleri, dikey şaft yerlerini, tavan tiplerini, kapalı boşlukları, gözetim ihtiyaçlarını ve açıkltkları değerlendirmeye almalıdır. Böyle bir koordinasyonda, eğer sprinkler sistemi bütün yangından korunma paketinin bir parçası olarak rol oynayacak ise bu gereklidir. Böyle bir koordinasyonun teşvik edilmesi için yangından korunma tasarımcılarından birine tam yetki verilir. Bu ise yangın güvenlik sistemlerinin belli bir bölümünün tasarımı ve diğerlerinin ise geride kalan sistemler için uğraşlarının koordinasyonudur. Aynı zamanda kullanılan yaklaşım, alınan kararlar, alınan onaylar' ve karar verme yetkisi olan otorite ile yapılan tartışmalar doküman haline getirilmelidir. Böyle bir dokümantasyon bir çok amaç için hizmet verebilir. Proje ekibinin uğraşlarının mal sahibine detayları açık bir şekilde izah edebilir. Müteahhit firma bunu tasarım çizimlerinin amacını ortaya çıkarmak için kullanılabilir. Bina işletmecisi sistemleri anlamak ve bakımı sağlamak için onu kullanılabilir. Sistem tasarımının koordinasyonundan sorumlusu onu kullanarak, amaçlanmayan boşlukların korumada olup olmadığını ortaya çıkabilir. Her bir nokta özellikle önemlidir. Genellikle yeni açılmış bir binayı işletecek olanların yapının yangından korunma kavramı hakkında hiçbir bilgileri yoktur. Taşaron firmalar, komple tasarım paketi kendilerine verilmediği için, bütün yangından korunma planları hakkında farkında olmayabilirler. Bina işletilmeye devam ettikçe orijinal bina planları ve şartnamenin bulunması dahi zorlaşabilir. 5 sene sonunda mal sahibinin değişmesi ve herha11g.ij;>ir yangından _k_Q(_unnıa ıavxanunın SAYI 23 ----------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=