Yangın ve Güvenlik Dergisi 233. Sayı (Eylül 2022)

24 YANGIN ve GÜVENLİK • Eylül / 2022 Tünelin deneyde kullanılan kısmının genişliği 9,0 m, alt açıklığı 4 m ve Şekil 2’de gösterilmektedir. Tünel, her birinin genişliği 4 m olan iki adet tek yönlü trafik şeridi içermektedir. Deneyde kullanılan bölüm, 0,8 m derinli- ğinde duman perdeleri kullanılarak dört duman bölgesine bölünmüştür. Her bir duman bölgesinin uzunluğu yaklaşık 120 metredir. Deneylerin yangın kaynakları, %95 kimyasal saflığa sahip endüstriyel mavi ispirto (EMİ) ve motorinden oluşan havuzları içermektedir. EMİ’nin görece az gözle görülür dumanla yanması sebebiyle, deneylerde sentetik duman elde etmek için bir dizi cihaz tasarlanmıştır. Duman, yan- gına yönlendirilen bir kanal aracılığıyla devreye sokulmuş- tur ve akabinde duman bulutuna eklenmiştir. Motorin havuzu yangınları, eklenen az miktarda benzin ile ateşlen- miştir. Yangın kaynaklarının ısı salım hızları, tünele veri- lecek hasarı en aza indirmek için 1,5 MW ve 3.8 MW ile sınırlandırılmıştır. Deneylerde, Şekil 3’te belirtildiği üzere, 16 mm kalınlığında çelik levhalardan yapılmış dört adet kare şeklinde yakıt tepsisi kullanılmıştır. Tepsinin iç boyutu 841 mm (Uzunluk) x 595 mm (Genişlik) idi ve yüksekliği de 130 mm idi. Deneylerde, tepsiler, 990 mm (uzunluk) x 700 mm (genişlik) ebatlarında ve 180 mm yüksekliğinde daha büyük dört tepsinin içine konulmuştur. İki farklı boyuttaki tepsi arasındaki boşluğu soğuk su doldurmuştur. Ayrıca, tutuşmanın ardından yangının yaklaşık on dakika devam etmesini sağlamak için her bir yangın tepsisine 16 litre EMİ eşit oranda yerleştirilmiştir. Havuzun ısı salım hızı, Denklem (1) aracılığıyla hesaplanmıştır [8]: Mekanik dumanı egzoz sistemi, Şekil 4’te gösterildiği gibi, tavanın merkezi boyunca her duman bölgesine eşit şekilde dağıtılmış beş delik içermektedir. Kare deliklerin her birinin alanı 1,2 m 2 ’dir. Mekanik olarak sağlanan telafi havası için delikler, tünelin yan duvarına, yerden 0,5 m yüksekliğe yerleştirilmiştir. Mekanik egzoz fanının toplam hacimsel akış hızı her duman bölgesi için 24m 3 /saniye idi ve saatte 20 kerelik hava değişim hızı sağlıyordu. Mekanik tedarik fanının toplam hacimsel akış hızı 19,2 m 3 /saniye idi, bu da egzoz kapasitesinin %80’i dir. Yangını CCTV (Kapalı devre TV) sistemiyle tespit etmek için tünele monte edilen çift bant alev detektörleri kullanılarak yangının varlığının teyit edilmesi ve duman kontrol sisteminin harekete geçirilmesi amaçlanmıştır. Alev detektörü de CCTV sistemi de yangın kaynağından 20 m uzaklığa konumlandırılmıştır. Tablo 3’te sıralandığı üzere bir dizi havalandırma senaryolarını incelemek için on iki adet deney gerçekleştirilmiştir. 1 ila 6. senaryolar, trafik akışının yukarı yönlü olduğu durumları incelemek için gerçekleştirilmiştir. Bu testlerde, yangın kaynağı 2 numaralı duman bölgesine yerleştirilmiştir (K1+380). Trafik akışının aşağı yönlü olduğu durumları incelemek için de 7 ila 12. senaryolar gerçekleştirilmiştir. 2.2. Veri Ölçme Sistemi K tipi ısı ölçerli (termokapıllı) dokuz termokapıl ağacı, Şekil 5’te belirtildiği üzere, tünel boyunca sıcaklık dağılı- mını ölçmek üzere deney yapılan bölüme yerleştirilmiştir. Ağaçlardaki termokapıllar arasındaki uzaklık Şekil 5(a)’da belirtilmiştir. İlk üç termokapıl (TR1.1, TR1.2 ve TR1.3), 0,2 m’lik bir uzaklık ile birbirinden ayrılmıştır. Termoka- pıllar arasında, Şekil 5(b)’de gösterildiği gibi, yanlamasına da boşluk bırakılmıştır. Bu yatay termokapıl ağacındaki dokuz termokapıl, 1 m’lik aralıklarla yerleştirilerek 8 m’lik yatay mesafeye yayılmıştır. Şekil 5 (c) olarak sunulan şema, yangın bölgesindeki tünelin uzunluğu boyunca termokapıl ağaçlarının yerleşimini göstermektedir. Tüneldeki havalandırma hızı, deneyin yapıldığı ÇEVİRİ MAKALE Tablo 2. Tünelin deneyde kullanılan kısmı hakkında bilgiler Bölüm Yarıçap Konum Derece (%) Uzunluk (m) İki tek yönlü şerit 45<R<1000 K1+200-K1+680 3,6 600 Şekil 3. Yangın tepsilerinin fotoğrafı. (1) Şekil 4. Duman kontrol deliklerinin fotoğrafı