Yangın ve Güvenlik Dergisi 236. Sayı (Ocak-Şubat 2023)

20 YANGIN ve GÜVENLİK • Ocak-Şubat / 2023 UZMAN GÖRÜŞÜ deney amaçlı üretilmiştir. Ticari kullanımı çok azdır. Bu türbinlerin üstünlükleri şöyle sıralanabilir: Jeneratör ve dişli kutusu yere yerleştirildiği için, türbini kule üzerine yerleştirmek gerekmez, böylece kule masrafı olmaz. Türbini rüzgâr yönüne çevirmeye, dolayısıyla dümen sistemine ihtiyaç yoktur. Türbin mili hariç diğer parçaların bakım ve onarımı kolaydır. Elde edilen güç toprak seviye- sinde çıktığından, nakledilmesi daha kolaydır. Rüzgâr Türbinlerinin Kurulumu ile İlgili İSG Riskleri Kurulum süreci, rüzgâr türbinlerinin yaşam döngüsü içerisindeki en zor ve en tehlikeli operasyonları içeren süreç olarak görünmektedir. Çok büyük ve ağır parçaların kaldırılması, bu parçaların montajı, yüksekte çalışma, dar ve kapalı alanlarda çalışma gibi iş kazasına sebep olabilecek birçok operasyon kurulum süreci içerisinde yapılmaktadır. Bununla birlikte, rüzgâr türbinlerinin maksimum verimde çalışabilmesi için rüzgâr hızının fazla olduğu yüksek yer- lerde kurulması gerekliliği zorlu hava koşullarında çalışma riskini de beraberinde getirmektedir. Örneğin; montaj işlemleri sırasında çok ağır ve büyük parçaların yaklaşık 100 metre yüksekliğe çıkarılarak montaj süresi boyunca sabitlenmesi rüzgâr koşulları göz önünde bulunduruldu- ğunda çalışanlar için ciddi bir tehlike oluşturmaktadır. Rüzgâr türbinlerinin kurulum aşamalarında iş kazala- rına sebep olabilecek başlıca riskler aşağıdaki şekildedir: • Kaldırma işlemleri sırasında yük veya nesnelerin düş- mesi • Yüksekte çalışma • Hareket eden parçaların çarpması • Elektrik işleri • Yangın • Elle taşıma işleri • Ergonomik olmayan koşullarda çalışma rın yerden havalanmasına da bu kuvvet sebep olduğu için kaldırma kuvveti denilir. Rüzgar Türbin Çeşitleri Kullanımdaki rüzgâr türbinleri boyut ve tip olarak çok çeşitlilik gösterse de genelde dönme eksenine göre sınıflan- dırılır. Rüzgâr türbinleri dönme eksenine göre; • Yatay Eksenli Rüzgâr Türbinleri (YERT) • Dikey Eksenli Rüzgâr Türbinleri (DERT) olmak üzere iki sınıfa ayrılır. ABD Ulusal Yenilenebilir Enerji Laboratuvarı, (Kısaca NREL) Rüzgar türbinlerinin 100 kW güce eşit veya daha küçük güçte olanlarını Küçük rüzgar türbini olarak sınıf- landırır. Yatay Eksenli Rüzgar Türbinleri (YERT) Bu türbinlerde; dönme ekseni rüzgâr yönüne paralel, kanatlar rüzgâr yönüne diktir. Ticari türbinlerin çoğu yatay eksenlidir. Yatay eksenli rüzgar türbinleri rüzgarı önden en iyi alacak şekilde döner bir tabla üzerine yerleştirilir. Bu türbinlerde rotor kanatların sayısı azaldıkça rotor daha hızlı dönmektedir. Bu türbinlerin verimi yaklaşık %45’dir. YERT genel olarak yerden 20-30 m yüksekte ve çev- redeki engellerden 10 m yüksekte olacak şekilde yerleştirilmelidir. Dert-Eliptik Darrieus Rüzgâr Türbini Türbin mili düşeydir ve rüzgârın geliş yönüne diktir. Savonius tipi, Darrieus tipi gibi çeşitleri vardır. Daha çok Rüzgar Türbinin Oluşturan Kısımlar