Yangın ve Güvenlik Dergisi 237. Sayı (Mart 2023)

42 YANGIN ve GÜVENLİK • Mart / 2023 MAKALE Otomatik Yangın Alarmlarının Güvenilirliği ve Bunların Rafineri Güvenliği Üzerindeki Etkisi Hakkında Araştırma I K BAKIROV - N A ABDULLIN - Z H PAVLOVA Ufa Devlet Petrol Teknolojisi Üniversitesi, Rusya Federasyonu 1. Giriş P etrol rafinerilerinde çıkan yangınlar bölgedeki yanıcı ve hafif-değişken maddelerin yüksek kon- santrasyonu nedeniyle çok hızlı gelişebilir, büyük hasara neden olabilir ve tesiste çalışan insanların ölümüne sebep olabilir. 2 Şubat 1953'te bir Banshneft- UNPZ ANK PJSC tesisi olan Ufa Rafinerisi'nin Lenin Nişanı Petrol ala- nındaki petrol ürünleri rezervuarında çıkan yangında 23 itfaiyeci hayatını kaybetti [1]. 20 Ocak 1954’de yine Ufa Rafinerisi'nin Lenin Nişanı alanında çıkan bir yangında 33 tesis görevlisi bir itfaiyeci 1 No'lu katalitik parçalayıcıda meydana gelen patlama sonucu hayatlarını kaybettiler. 1 Ocak 1999'da Novo-Ufa rafinerisi AVTM-9 tesisinde bir yangın meydana geldi ve patlamada iki itfaiye çalışanı yanıklara maruz kaldılar ve bir itfaiyeci PCh-12 hayatını kaybetti. 16 Temmuz 2016 gecesi, sabaha karşı dört sularında bir yangın ve patlama sonucunda Bash- neft-Ufaneftekhim rafinerisinde 3 kişinin cesedi bulundu. Bu örneklerden özet olarak rafinerilerde yangınların diğer tesislerdeki kadar sık çıkmadığı ancak ciddi sonuçlarının olabileceği açık olarak görülmektedir. Petrol tankları, petrol pompalarının hepsi ve diğer üre- tim tesisleri yangının hızla gelişmesini engelleyen yangın detektörleriyle donatılmalıdır. Yangın detektörü önemli bir teknik araçtır ve çalışabilir olması Otomatik Yangın Alarmı Tesisat Sistemini (Automatic fire alarm installation system _ AUPS) etkiler. Yangın otomasyonunun kararsız çalışmasının, bir yangın sonucu ölümün nedenlerinin araştırılması ve analizi rafineride yangın güvenliğinin organize edilmesi ve Otomatik Yangın Alarmı Tesisat Sistemi’nin teknik unsurların iyileştirilmesi için önemli hususlardır. Çar- şamba günü itfaiyeye yanlış bir ihbarın, yangının olduğu yere 8 dakikaya kadar olan ulaşma süresinin sağlanmasıyla, devletimize olan maliyeti 10 bin rubledir. Bu genellikle sık olamamaktadır ancak böyle bir çağrıda itfaiyeciler orta- lama 2 dakikada merkezlerinden hareket ederler [2]. Rafineri bölgesindeki yangınlar, üretim tesislerinin belli mesafe uzağında insanların yaşadıkları binaların (sanayi tesisinin idari binaları, kontrol birimi, yemekhane vb.) olması gerçeği nedeniyle, aynı zamanda tehlikelidir ve bu binaların üzerine yangının sıçrama tehlikesi mevcuttur. Bu noktada Otomatik Yangın Alarmı Tesisat Sistemini (AUPS) önemli bir yardımcı olabilir. Sayesinde bir yama- ğın süratle tespit edilecek ve binaların yakınında yer alan tehlikeli üretim tesislerine uzanmayacaktır. Otomatik yangın uyarıcıları (Automatic Fire Announ- cers) duman, sıcaklık, çıplan bir alevin ışıltısı gibi kendisi tarafından kontrol edilen bir parametreye karşılık verir ve koruyucu bir birime, otomatik donanımların diğer sistem- lerini, örneğin; uyarı sistemlerini, duman önleyici hava- landırmayı, otomatik yangın söndürücülerini çalıştırma ve üretimin teknik süreci gibi mühendislik süreçlerini kesme, ihtiyaç olan yere havalandırma sağlama gibi, otomatik olarak çalıştıracak uyarıcı bir sinyal gönderirler. Şimdi de hatalı duman detektörlerindeki hataların nedenlerini vurgulayalım: • Yangın detektörü içine toz girmesi, • Elektromanyetik parazitlerin etkisi, elektromanyetik