Yangın ve Güvenlik Dergisi 238. Sayı (Nisan 2023)

51 YANGIN ve GÜVENLİK • Nisan / 2023 MAKALE • Taşma: Sıvının sıcaklığının suyun kaynama noktasını aştığı ve o durumda bile sıvının akışkan halde olduğu durumlarda, yanan sıvının sıcak yüzeyine bir su uygu- landığında bu şekilde taşma meydana gelebilir. Yalnızca yüzeyde oluşan bir olgu olduğundan, taşma nispeten diğer olaylara göre hafif bir olaydır. • Köpürme: Akışkan sıcak sıvının yüzeyinin altında su kaynadığında, yanmayan bir kabın taşması anlamına gelir. Örneğin, sıcak asfaltın bir miktar su içeren bir tankere yüklenmesi durumunda gerçekleşebilir. Koyulan ilk asfalt, soğuk metalle temas ederek soğur ve ilk başta hiçbir şey olmayabilir. Ancak su ısınıp kaynamaya baş- ladığında asfalt tankerden taşabilir. Benzer bir durum, petrol tortularını veya tortuyu depolamak için su ile tabanlama yapıldığında veya ıslak emülsiyon içeren bir tank kullanıldığında ortaya çıkabilir. Sıcak sıvının etki- sinin tanktaki suya ulaşması için yeterli süre geçtikten sonra, tank çatısını bile uçurabilen ve yayılabilen uzun süreli bir köpürme durumu gerçekleşebilir. 4. YANICI / PARLAYICI SIVILARIN DEPOLANMASI Endüstriyel tesislerde yanıcı parlayıcı sıvıların depolan- ması, bulundurulması ve işlenmesi esnasında gerek mik- tarlarının sınırlandırılması gerekse depolanış biçim veya şekillerinin, ortaya çıkacak yakıt buharının yaratacağı yangın risklerini en aza indirebilmek veya herhangi bir patlama riskini en alt seviyede tutabilmek için üzerinde önemle durulması ve belirli kurallar çerçevesinde yönlendirilmesi gereken bir durumdur. Bunu sağlayabilmek için standart ve yönetmelikler hükme dayalı çeşitli kurallar ortaya koyarlar. Türkiye’de yasal olarak yanıcı parlayıcı sıvıların depolama biçimlerini sınırlandıran ve/veya şekillendiren en önemli belge BYKHY’dir. BYKHY 8.kısımın dördüncü bölümünde depolanış veya bulunduruluş biçimlerine göre yanıcı parlayıcı sıvıları şu alt başlıklarda ele almaktadır: • Depolama amaçlı kurulmayan ve tali işlerin yürütüldüğü alanlarda bulundurma. • Depolama amaçlı kurulmayan ve perakende satış işlerin yürütüldüğü alanlarda bulundurma. • Depo binası içinde yanıcı ve parlayıcı sıvıların depolan- ması • Fabrika veya atölyelerde yanıcı ve parlayıcı sıvıların depo- lanması • Depo binası içinde yanıcı ve parlayıcı sıvıların birlikte depolanması • Yerüstü veya yeraltı tanklarda depolama Bu bildiri içinde yukarıda anılan biçimlerin ve buna bağlı olarak izin verilen en çok sıvı miktarlarının tek tek anmak gereksizdir. Ancak bu sınırların sıvıların belirlenen sınıfla- rına ve dolaylı olarak parlama noktasına göre belirlendiğini anlatabilmek için depo binası içinde izin verilen en çok sıvı hacimleri aşağıda Çizelge-4’de verilmiştir. Kaynama Geçirmiş Petrol Tankı Yangını Denemesi (Arap Ham Petrol Ens.) Tanklarda Sıvı Depolamasında Taşma-Köpürme-Kaynama Olayları Çizelge 4. BYKHY ‘e göre depo binası içinde yanıcı ve parlayıcı sıvıların depolanması Yanıcı/ Parlayıcı Sıvı Sınıfı Özgün Kaplarında İzin Verilen En Çok Miktar (L) Taşınabilir Depolama Tanklarında Toplam Miktar (L) Sınıf IA 2,500 - Sınıf IB 5,000 7,500 Sınıf IC 10,000 5,000 Sınıf II 30,000 40,000 Sınıf IIIA 100,000 150,000 Sınıf IIIB 200,000 300,000