Yangın ve Güvenlik Dergisi 238. Sayı (Nisan 2023)

53 YANGIN ve GÜVENLİK • Nisan / 2023 MAKALE az 120 dakika dayanıklı kapalı hacimlerde depolanabilir. Bu tehlikelerin belirlenmesinde ne yazık ki güncel uygu- lamada bir çelişkiden burada söz etmek gerekir çünkü Çalı- şanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik [4]’ün işaret ettiği şekilde Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelikte (94/9/AT) [5] (ki bu ATEX direktifi dolarak da geçer) ve dolaylı olarak “TS EN IEC 60079-0/AC :2020 Patlayıcı Ortamlar- Genel Gereklilikler” standardı; hükme dayalı olarak ortam tehlike sınıflandırması yapılmasından ziyade, hesaplamalı/başarım temelli patlayıcı ortam sınıf- landırılmasına işaret etmektedir. Daha basit bir ifadeyle BYKHY ‘de hükme dayalı olarak 1. Bölge olarak belirlenmiş alan asılında havalandırma veya diğer önlemlerin varlığı ile 2. Bölge olabilir ya da hiç tehlike bölgesi sınıfına bile gir- meyebilir. Günümüz koşullarında eğilim daha çok ATEX direktifine uygun hesap ve tasarım yöntemleri kullanarak patlayıcı ortamlarda bu ekipmanların özelliklerinin belir- lenmesi şeklindedir çünkü bu daha rasyonel bir yaklaşımdır. BYKHY’nin yukarıda anılan bölümünde hem yer üstü hem de yer altı yanıcı parlayıcı sıvı tanklarının kullanılması ve imalatı ve hatta bu tankların gerek birbirlerine gerekse de komşu binalara olan mesafelerde izin verilen en düşük değerlerin listesi de bulunmaktadır. Bu kısımlar bu bildiri kapsamında ayrıca verilmeyecektir detaylı bilgi BYKHY 8’nci kısım 4’ncü bölümden bulunabilir. Burada asıl değinilmesi gereken tank koruma söz konusu olduğunda, BYKHY’nin zorunlu koştuğu havuzlama ölçütleridir. Özellikle endüstriyel tesislerde tank tarlası imalatında tankların birbirine olan mesafelerini ve havuz duvarına olan mesafeleri önemli ölçüde sınırlayan maddeler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri aşağıda verilmiştir. • Havuzlama hacmi, aynı büyüklükte tanklar kurulu ise bir tankın hacmine, çeşitli boylarda tanklar var ise en büyük tankın hacmine eşit olur. • Havuzlama hacmi, taşınabilir tankların toplam hacimle- rinin %75'ine veya en az en büyük taşınabilir bir tankın hacmine eşit olur. • Tankların, yüksekliklerinin 4/5’inden daha alçak olan set ve duvarlardan en az 3 m uzaklıkta olması gerekir. Bu konudaki ölçüm, tank cidarından yapılır. Yandaki resimde bir tank tarlasının yerleşimi ve bu tank tarlasının birbirlerine olan mesafelerin BYKHY'ce hangi ölçütlere dayanılarak yapıldığı örnek olarak verilmiştir. Burada asıl belirleyici olan tankların çevre duvarlara (kendi boyundan 4/5’inden daha alçak olanlara) 3 m2den daha yakın olmamasının istenmesidir. 5. YANGINDAN KORUNMA, ÖNLEME ve SÖNDÜRME Yanıcı parlayıcı sıvı yangınlarını ve/veya patlamayı önle- mek için yapılması gerekenler temel olarak aşağıda anılan teknik veya ilkelere dayanır: 1) Tutuşturucu kaynakların uzaklaştırılması. (2) Havanın (oksijen) tecrit edilmesi. (3) Sıvıların kapalı kaplarda veya sistemlerde depolanması. (4) Alevlenme/yanma aralığı içinde sıvı buharı birikmesini önlemek için havalandırma yapılması veya hava yerine inert gaz (örneğin argon) ile doldurma (yastıklama) sisteminin kullanılması. Yanıcı veya parlayıcı sıvılar içeren üretim süreçlerinde ısıtıcılar, kompresörler, damıtma cihazları, pompalar gibi cihazlar mümkün olduğunca açıkta yerleştirilmelidir. Bu sayede yanıcı buharın sızması ve birikmesiyle oluşacak riski azaltılmış olur. Yanıcı sıvılar genellikle zemindeki mazgallara veya sıvı toplama çukurlarına doğru akma eğiliminde olan havadan ağır buhar üretirler. Bu tür buharlar uzun mesafeler boyunca zemin veya kanallar boyunca akabilir, hatta uzak bir noktada tutuşabilir ve sonrasında gerisin geri yanarak sıvının kendisine kadar ulaşabilir. Bu tür buharların zemin seviye- sinde (çukurlar dahil) uzaklaştırılmasının en kolay yöntemi buraların uygun şekilde havalandırılmasıdır. Bazen ısınmış havanın yukarı doğru yükselmesi veya buhar difüzyonu Bir tank Tarlası ve Havuzlaması Tank Hacmi (Litre) Komşu arsa sınırına, ana trafik Yollarına veya demir yollarına Uzaklıkları (Metre) Tesise ait idari binalara Uzaklıkları (Metre) Tankların Birbirinden Uzaklığı (Metre) 40.000 5 1,5 1 100.000 7 1,5 1,5