Yangın ve Güvenlik Dergisi 239. Sayı (Mayıs-Haziran 2023)

28 YANGIN ve GÜVENLİK • Mayıs-Haziran / 2023 Yangın Ortamında Oluşan ve İnsan Sağlığı Üzerinde Olumsuz Etkileri Olan Bazı Zehirli Gazlar UZMAN GÖRÜŞÜ SEZER ASLAN Yangın, Acil Durumlar ve Doğal Afetler Eğitim Uzmanı Risk Analizi, Danışman NFPA Member H ava, dünya üzerinde dolaşan gaz halindeki bir karışımdır. İnsanlar için gerekli olan oksijen ve bitkilerin gelişmesi için çok önemli olan nitrojen ve hidrojen dahil olmak üzere yaşamı sürdüren çeşitli gazlarla birlikte çok sayıda tehlikeli zehirli gaz havada asılı kalır. Bu zehirli gazlar, hidrojen klorür, benzen, dioksin gibi gazları veya asbest gibi bileşikleri ve ayrıca cıva, krom vb. Oksijen bile tıbbi olarak oksijen toksisitesi olarak bilinen insan vücuduna ciddi zararlar verebilir. Vücudun tipik maruziyetinden daha yüksek kısmi basınçlarda oksijene maruz kalma, oksijen zehirlenmesine neden olur. Bu tehlikeli gazlara şiddetli veya orta derecede maruz kalma düzeylerinin sağlık üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Duman genellikle ince katı parçacıkların, su damlacık- larının ve diğer sıvıların ve yangına karışan malzemelerden çıkan gazların bir karışımıdır. Herhangi bir yangında en önemli zehirli ürün, tüm organik maddelerin yandıklarında ürettikleri karbon monoksittir. Zehirli gazlar emildiğinde, solunduğunda veya göz veya cilt yoluyla tüketildiğinde, canlı hücrelere ve dokulara zarar verebilir, sinir sisteminde hasara, ciddi hastalığa veya aşırı durumlarda ölüme neden olabilir. Kapalı ortamlarda farklı zehirli gazlar hızla birikebilir. Örne- ğin, lehimleme ve kaynak yapma gibi bazı fabrika faaliyetleri de kompakt bir alanda zehirli gaz birikmesine neden olabilir. Nitrojen (N2): Azot atmosferde en çok bulunan gazdır. Azot, soluduğumuz havanın %75'inden fazlasını oluşturur. Bu nedenle N2, tüm yıkıcı, tehlikeli ve zehirli gazların en öldürücüsüdür. En çok soluduğumuz gaz olduğu için atmos- ferde bol miktarda bulunur. Nitrik oksit ve nitrojen dioksit, birçok ticari ve konut ortamında bulunan maddelerdir. Nitrik oksitlerin en yaygın kaynakları endüstriyel ve taşıt emisyonları, fosil yakıt yakma, tarımsal işlemler vb. olurken, patlayıcıların ve roket yakıtının imalatında nitrojen dioksit kullanılır. 25 ppm (Parts Per Million) ve 5 ppm, sırasıyla 8 saatlik bir vardiya için nitrik oksit ve nitrojen dioksit için geçerli kabul edilebilir sınırdır. Oysa öldürücü konsantras- yonlar 100 ppm ve nitrik oksit ve nitrojen dioksit için 20 konsantrasyondur.