Yangın ve Güvenlik Dergisi 239. Sayı (Mayıs-Haziran 2023)

50 YANGIN ve GÜVENLİK • Mayıs-Haziran / 2023 lerin ısıl koruma seviyesini, tasarımın işlevselliğini, fizyolojik ve psikolojik konfor şartlarını, üretim ve bakımın verimlili- ğini içerir [45]. Sıcak koşullar altında çalışma sırasında insan vücudunun sıcaklığı, ark parlaması ve yangına dayanıklı elektrik arkı yanması ve aleve dirençli (arc-flash and fire-re- sistant (AFR)) giysilerinden etkilenir [6, 47, 60]. Koruyucu ısıya dayanıklı giysi setleri, yangına dayanıklı dış katmanların doğal veya yapay liflerin iç katmanlarıyla birleşiminden olu- şan tek katmanlı veya çok katmanlı bir yapıya sahiptir [6]. Elektrik arkı koşullarında, aleve dayanıklı yağmur geçirmez giysiler etkilidir [46]. Giysilerin sıcaklık direnci üzerinde küçük ama önemli bir etki, elbisenin bütünlüğü, montaj ve bağlantı elemanlarınca ortaya koyulur45]. Daha iyi termal koruma, üzerine sıkı otu- rana göre serbest siluet gösteren giyside daha fazla sağlandı; kollarda ve bacaklarda sıkı oturan ayarlanabilir manşetler fermuarlardan daha etkiliydi; ve dik duran bir yaka, boynu aşağı doğru inen bir yakadan daha iyi korudu. Uygulamada, tek parça tulum ve iki parçalı pantolon ve ceketlerden oluşan termal koruma setleri daha sık kullanılmaktadır. Bazı araştır- macılara göre, en küçük termal koruma iki parçalı ceket ve pantolon seti tarafından sağlanmıştır, tek parçalı tulum biraz daha iyidir ve en iyi koruma, esas olarak katman etkisinden dolayı iki parçalı bir genel olarak sağlanmıştır [45]. Diğer araştırmacılara göre, aksine, iki parçalı bir yangına dayanıklı malzeme seti, daha fazla ısı atılmasına katkıda bulunur [56]. Isıya dayanıklı giysilerin bütünlüğü üzerine çeşitli öneriler, tüketici tercihleri alanında daha fazla araştırmayı önceden belirlemiştir. Elektrik şirketlerinin çoğunun, çalışanlar için ceket ve pantolondan oluşan bir set veya ceket ve yarı tulum- dan oluşan bir set şeklinde koruyucu ısıya dayanıklı giysiler kullandığı bilinmektedir. Nitekim, koruyucu ısıya dayanıklı giysiler için tüketici gereksinimlerini incelemeyi amaçlayan araştırmanın da gösterdiği gibi [57], 20-45 yaşları arasındaki 153 elektrikçi, pantolon veya tulumlardan daha rahat bir şekilde çalışma fırsatı sağlayan bir ceket ve yarı tulumdan oluşan seti daha fazla tercih etmiştir. Tüketicilerin ilk tercihi, yanmayı sürdürmeyen ve termal bir arka maruz kaldıktan sonra erimeyen ısıya dayanıklı malzemelerin kalitesi olmuş- tur. Uzmanlar, aşağıdaki gibi ısıya dayanıklı ceketin önünde ve manşonda aşağıdaki yerlere koyulmuş dış cepleri seçmiş- lerdir: iki cep göğüs seviyesinde, iki cep bel seviyesinde, bir cep ise sol kol yeninin üst kısmında. En rahat ve boynun en büyük korumasını sağlayan yaka tipini elektrikçiler "stand - dik yaka" olarak görürler ve koruyucu setini çıkarmak için en uygun bağlantı parçaları bir fermuar ve Velcro banttır. Isıya dayanıklı giysiler sadece tehlikeli sıcaklık koşullarından korumakla kalmamalı, aynı zamanda rahat, vücuda iyi oturmalı, çalışanın hareketliliğini sağlamalıdır. Bu nedenle, termal koruma için gerekli yasal şartlara ek olarak, dinamik giysi tasarlamak önemlidir (5). Kapalı alanlarda ve açık alanlarda çalışma sırasında koruyucu giysilerin kullanım kolaylığının ergonomik performans sağla- dığı bilinmektedir. Ergonomik giysilerin tasarımı, malzeme- lerin kalınlığını ve boyutların dinamik etkilerini dikkate alır tarzdadır [58]. Yaşları 20 ila 45 arasında değişen 103 kişinin katıldığı erkek elektrikçilerin antropometrik çalışmaları, vardiya sırasında çalışmaları gözlem altına alınmış, ayrıca elektrikçilerin karakteristik hareketlerinin ve duruşlarının fotoğraf ve video kaydı yapılmıştır. Aralarında şunların da bulunduğu karakteristik hareketlerin bir listesi hazırlanmıştır: bir elektrik hattının bağlandığı direğe tırmanmak - (Şekil 2, a), bir direk üzerinde çalışmak (Şekil 2, b), ayakta ve yarım çömelme durumunda bir elektrik siperi ile çalışmak (Şekil 2, c). Karakteristik hareketler sırasında artabilen ve azalabilen boyutların bir listesi yapılır. "Ayakta dururken bir elektrik panosunda çalışma" karakteristik hareketi için hareketlerdeki ölçümlerin şeması Şekil 3a’da gösterilmiştir. 3D tarama yar- dımıyla erkek figürlerinin boyutsal işaretlerinin statik (Şekil 3, b) ve dinamik olarak (Şekil 3, c) ölçümü yapılmıştır. Daha sonraki çalışmalar hem çıplak vücut için hem de ısıya daya- nıklı malzemelerden yapılmış giysilerde yapılmıştır. Şekil 2. Elektrikçilerin karakteristik hareketleri: a- direğe tırmanmak, b- direkte çalışmak, c- elektrik siperiyle çalışmak Şekil 3. Üç-boyutlu tarama kullanılarak bir figürün incelenmesi: a-statik durum araştırması, b-dinamik durum araştırması MAKALE