Yangın ve Güvenlik Dergisi 240. Sayı (Temmuz-Ağustos 2023)

YANGIN ve GÜVENLİK • Temmuz-Ağustos / 2023 MAKALE %DV×QoODQG×UPD 6LVWePOeULQGe 6WDQGDUW ve Y|QeWPeOLNOeULQ İQFeOeQPeVL ve Y|QeWPeOLùe gQeULOeU (*) g=&AN GÜL+AN VENCO Havalandırma Makine Sanayi Gİ5İû T ürk ye’de son dönemde nüfusun büyük b r bölümü şeh rlerde yaşamaktadır. TÜİK ver ler ne göre 2021 yılında Türk ye nüfusunun %93,2’s şeh rlerde yaşarken, %6,8’ belde ve köylerde yaşamaktadır [1]. Bu değ ş m n de etk s yle şeh r yapılaşma- ları g derek daha d key olarak yapılmaya devam etmekted r. 150 m ve daha yüksek b naların gökdelen olarak tanımlandığı Yüksek B nalar ve Kentsel Hab tat Konsey (CTBUH) ver le- r ne göre, Türk ye 67 gökdelen le dünyada 14. Avrupa’da se 1. sıradadır [2]. Şeh rlerde nüfusun ve yüksek yapı sayısının artmasıyla, b nalarda oluşab lecek yangınlara yönel k alınacak önlemler daha kr t k hale gelmekted r. B naların yangından korunması ç n kullanılan s stemlerden b r s olan merd ven, lob , kor dor ve asansör basınçlandırma s stemler de daha çok kullanılmakta ve öneml hale gelmekted r. Basınçlandırma s stemler n , yangın anında b na ç nde yaşayanların tahl ye yollarını sağlıklı şek lde kullanab lmes ç n, fan veya fanlar aracılığıyla yangın çıkan yaşam alan- larına göre poz t f basınçlandırılmasını sağlayan s stemler olarak tanımlayab l r z. Böylece yangın çıkan alanlardan tahl ye yollarına duman geç ş engellenmekte ve b na tahl yes sağlıklı şek lde yapılab lmekted r. Tahl ye yolları se başta merd venkovanı ve asansör kuyuları olmak üzere, lob ler ve kor dorlar olarak tanımlanab l r. Basınçlandırılacak alanların bel rlenmes , bu alanlar le yaşam alanları arasındak basınç farkı ne kadar olması gerekt ğ , hang kontrol ve haberleşme s stemler kullanılacağı ve s stem n nasıl tepk vermes gerek- t ğ g b b lg ler se standartlar ve yönetmel klerle bel rlen- m şt r. Günümüzde çoğunlukla karşılaştığımız standartlar İng l z Standartlar Enst tüsü (BSI) tarafından hazırlanan BS 12101-6:2005 ve Ulusal Yangından Korunma Derneğ (NFPA) tarafından hazırlanan NFPA 92 A’dır. Ek olarak Avustralya’da AS/NZS 1668.1:2015 standardı olduğu g b bazı standartlar da vardır, fakat bu b ld r de standart olarak daha yaygın kullanıldığı ç n BS 12101-6:2005 kapsam ç ne alınmıştır. Türk ye’de basınçlandırma s stemler gereks n mler , 2007 yılında Bayındırlık ve İskân Bakanlığının yazısı üzer ne yürürlüğe g ren, İç şler ve Çevre ve Şeh rc l k Bakanlığınca müştereken güncellenen B naların Yangından Korunması Hakkında Yönetmel k (BYKHY) ç nde bel rlenm şt r. Yönet- mel k ç nde “Basınçlandırma S stemler ” olarak ayrı b r başlıkta bel rt lm ş olsa da yönetmel ğ n genel nde basınç- landırma s stemler nden bahsed lmekted r. Basınçlandırma s stem tasarlarken yönetmel kle sınırlı kalmak yeterl m d r, hang standartlardan destek almak gerek r, ya da yönetmel k ve standartların söyled kler dışında, d kkat etmem z gereken maddeler var mıdır soruları g derek önem kazanmaktadır. Bu makalede de yönetmel k, standart ve tasarım esasları olarak d kkate alınab lecek, hatta belk yönetmel ğe ek olarak öner leb lecek maddeler tartışmaya açılacaktır. %İNALA5IN YANGIN'AN K258N0A6I +AKKIN'A YgNE70ELİK İN&ELE0E6İ Ülkem zde geçerl olan BYKHY basınçlandırma s stem- ler le lg l zorunlulukları bel rtmekted r. BYKHY ncelen- d ğ nde, basınçlandırma s stemler ne da r gerekl l kler tüm yönetmel ğe dağılmış olarak bulunmaktadır. Örneğ n asansör yangın güvenl k holü nerelerde olmalıdır b lg s 34.6-34.7 maddeler nde ver l r ken, otel motel ve yatakhanelerde kaçış- lar ve basınçlandırılması gereken merd ven sayısı 50.1.a’da ver lmekted r [3]. Bu sebeple yönetmel ğ n tamamına hâk m olmak basınçlandırma s stem tasarlayanlar ç n gerekl l kt r. BYKHY basınçlandırma s stemler gereks n mler olarak neler stemekted r d ye baktığımızda ana başlıklar olarak güvenl k holü, ac l çıkış ve kaçış yolları, kaçış merd ven yuva- ları, asansörler, algılama ve uyarı s stemler , s stem kontrol (*) Uluslararası Katılımlı Yangın Sempozyumu 2022’de yayınlanmıştır.