Yangın ve Güvenlik Dergisi 240. Sayı (Temmuz-Ağustos 2023)

YANGIN ve GÜVENLİK • Temmuz-Ağustos / 2023 basınçlandırma s stem çalışır duruma gelmel d r. Basınçlan- dırma s stem manuel olarak b r anahtarla kapatılab lmel d r. Anahtar, ayrı olarak bulunmakta se basınçlandırma s stem- ler ek pman odasında ya da daha önce kararlaştırılan b na g r ş yakınlarında bulunmalıdır. S stem çalışmaya başladı- ğında açık konumda k l tlenecek ve yalnızca yetk l personel tarafından kapalı konuma get r lecek şek lde olmalıdır. Basınçlandırma s stem tasarımına da r öncel kl kabul ed len başlıklar standart ç nde ncelenm şt r. Standart ser- v sten testlere, dokümantasyondan kuruluma b rçok başlığı da çermekted r, fakat bunların karşılığı BYKHY’de olmadığı ç n ve b ld r n n amacı karşılaştırma ve öner ler olduğu ç n kapsam dışı tutulmuştur. 62N8d BS 12101-6:2005 standardı ve BYKHY ncelemeler ne bakıldığında bazı yerlerde b rb r n tamamlayıcı, bazı yerlerde aynı, bazı yerlerde se farklı olduğunu görürüz. B r basınçlan- dırma s stem tasarımı yaparken öncel kle hesaplama yöntem- ler n n ve ver ler n nereden alınacağı bell olması, sonrasında hesap sonuçlarının gerekl l klerle karşılaştırılarak opt mum çözümün elde ed lmes gerekmekted r. İlk adımda, hesap- lama yöntemler ve ver ler n nereden çek leceğ , tasarımcı ç n kullanışlı olan standart olmaktadır, çünkü yönetmel kte böyle b r b lg bulunmamaktadır. Standartta hesaplamaların nasıl yapılacağı on beş nc bölümde Ek-A’dak denklemlere atı a göster lmekted r. Aynı zamanda standart ncelemes nde yer alan tablolar, hesaplamalarda ver oluşturab lmekted r. Basınçlandırma s stem sınıfı seç m nde, yönetmel kle uyu- şan tek s stem E sınıfı basınçlandırma s stem d r. İk adet ç kapı, b r adet dış kapı açık senaryoya göre hesaplama yapılmaktadır. Yönetmel k en az k ç kapı, b r dış kapı olarak bel rtmekted r. Sonuç olarak E sınıfı s stem seç lmes yönetmel k ç n alt sınırdır, özel durumlarda tasarımcının öngörüsüne göre açık ç kapı sayısı arttırılab l r. Güvende kalmak adına gereks z fazla açık kapı sayısı bel rlemek ya da b nadak kat sayısından bağımsız k ç kapı açık olarak kabul etmek opt m ze b r sonuç almayı engellemekted r. Hava beslemes n n konumu BYKHY’de bel rt ld ğ üzere egzoz noktasından en az 5 m mesafede ve standartta bel r- t ld ğ üzere çıkış kapısından en az 3 m uzakta olmalıdır. Basınçlandırılmış asansörlerde her 30 m yüksekl kte b r hava beslemes olması se sadece standartta ver lm şt r. Merd - venkovanı basınçlandırmasında hava beslemes standart le yönetmel k arasındak tanımlardan dolayı karışıklık yaratab l- mekted r. Bu sebeple şöyle özetlemek daha doğru olacaktır: 1. 11 m’den az b nalarda basınçlandırılan merd venkova- nında b r hava besleme kullanılab l r, yüksek b nalarda se eş t dağılımlı en az k hava beslemes , olmalı ve hava beslemeler arası mesafe üç kat yüksekl ğ n geçmemel d r [4]. 2. Basınçlandırma yok se merd ven bölümünde açılan pencere veya üzer nde devamlı havalandırmayı sağlayacak tepe penceres bulundurulmalıdır [4]. 3. Her basınçlandırılmış hac m kend bağımsız hava besle- mes ne sah p olmalıdır [4]. Merd venkovanı, asansör ve lob basınçlandırılmasının gerekt ğ b nalar se şu şek lde opt m ze ed leb l r: 1. Bodrum kat sayısı 4’den fazla olan b nalarda kaçış mer- d ven ve basınçlandırılması zorunludur [3]. 2. Merd ven yüksekl ğ 30,50 m’den yüksek olan b nalarda kaçış merd ven bulunması, 51,50 m’den yüksek b na- larda kaçış merd venler n n basınçlandırılması gerekmek- ted r (Bu madde BYKHY’de konutlar har ç b nalar d ye geçse de konutları da kapsayarak değerlend rmekte yarar vardır. Günümüzde konutlar da yaşayan k ş sayısına göre kategor ze ed leb l r hale gelm şt r, güvenl kl olması açısından bu varsayım yapılmıştır). 3. Yapı yüksekl ğ 51,50 m’den yüksek yapılarda en az b r adet ac l durum asansörü bulunması şarttır ve basınçlan- dırılmalıdır [3]. 4. Ac l durum asansörü olmayan asansörler n se en az 0,1m2 olmak üzere kuyu alanının 0,025 katı kadar b r havalandırma bacası bulundurması gerek r [3]. 5. Kaçış merd ven ve ac l durum asansörü tamamen basınç- landırılırken, lob yangın çıkan katta basınçlandırılır [4]. B nalarda basınçlandırılmış hac mlerde hang durumda yangın güvenl k holü kullanılacağı tartışmalı konulardan b r - s d r. Yangın güvenl k holü şartı BYKHY’de bodrum katlarda basınçlandırılmış hac mlerde zorunlu tutulmaktadır, fakat basınçlandırılmış hacm n kapısının açıldığı yaşam alanı bell b r alan büyüklüğünden fazla se zorunlu tutulması zorunlu- luk dışı stenmel d r. Bell b r alandan büyük d ye bel rtmek çok ucu açık b r önerme olacağı ç n y ne BYKHY’de ac l durum asansörler nde öner len 10m2’den büyük alanlar olarak tanımlanab l r. Bu öner n n tartışmalı olduğunun far- kında olup, sadece tartışmaya açma ve yen çalışmalara sebep olma üm d yle yangın güvenl k holü gereks n mler ne devam ed lm şt r. Yangın güvenl k holüne normal b r asansör kapısı açılamaz ve elektr k ve mekan k şaft tes sat şaftı kapakları açılamaz [3], zorunlu olmasa da kaçış merd ven , ac l durum asansörü ve çıkış kapısı har c nde b r kapı konulamaz olarak bel rlenmes yararlı olacaktır. Algılama, uyarı ve s stem kontrol- zleme s stemler kul- MAKALE