Yangın ve Güvenlik Dergisi 241. Sayı (Eylül 2023)

46 YANGIN ve GÜVENLİK • Eylül / 2023 MAKALE dürme çalışmaları sırasında kullanılan su le karşılaştığında H droklor k as t’ oluşturur. 1 kg yumuşak PVC%35 klor n çer r, bu da 360 gr HCl gazının ortaya çıkmasına neden olur. HCl’n n su le karşılaşması durumunda yaklaşık 1 lt H droklor k as t meydana çıkmaktadır. H droklor k as d n b na ç ndek taşıyıcı malzemelere ne kadar zarar verd ğ n herkes b lmekted r. B na ç ndek tüm metal malzemeler hızla korozyona uğrar ve b na taşıma ele- manlarında c dd hasarlar yaratır. Bu hasarların mal yet b nada d rekt olarak yangının neden olduğu hasarlardan daha fazla olab l r. PVC ürünler n n yanması net ces nde ortaya çıkan zararlı gazlar ç nde bulunan k myasal b leş mler n l stes aşağıda bel rt lm şt r. (Bk. Tablo 1) PVC’n ç nde bulunan HCl’n n zararları b l nd ğ ç n son yıllarda b nalarda Halojenden arındırılmış elektr k kablo- ları kullanılmaya başlanmıştır. Türk ye Yangından Korunma Yönetmel ğ kablolar le lg l maddelerde halojenden arındırıl- mış elektr k kablolarının kullanılmasını özell kle stemekted r. Ancak unutmamak gerek r k halojenden arındırılmış kablo- larda yanab l r özell kted r. Bu nedenle halojenden arındırılmış kablo kullanılsa b le b nalarda elektr k tes satının yangın zon geç şler nde ve uygun olacak elektr k tes satı yolu üzer nde yangına karşı zole ed lmes gerekl d r. EOeNWULN YROODU× ve ûDIWODU×QGD İ]RODV\RQ İşte bu temel nedenler dolayısı le elektr k şaftlarının b r d s pl n altında standartlara uygun bell yangın zonlamaları yapılarak bölümlend r lmes gerekmekted r. Bu bölümlen- d rmelerde özel olarak mal ed lerek yangına karşı dayanıklı olan, sıcaklık ve ateş le karşılaştığında karşı d renç gösteren, yangının yayılmasını ve gen şlemes n bell b r süre gec kt ren Yangın Gec kt r c S stemler (F re returdant, f re stopp ng) kullanılmalıdır. YANGINA KA5ûI K2580A 6İ67E0LE5İ Mortar (Harç Tipi) Harç t p mortar, kablo şaftlarında yangın ve duman geç ş n engellemek ç n özel olarak mal ed len b r yangın gec kt r c d r. Toz hal nde 25 kg’lık torbalar ç nde saklanan mortar, kablo şaftına uygulanacağı zaman su le bell oranda karıştırılarak harç hal ne get r l r. Harç hal ne get r len mortar kablo şaftına mala le perdahlanır. Mortar şaftlara perdahlanırken hacm n bell b r oranda %3 oranında gen şleterek kablolar arasındak boşlukları doldurmak- tadır. Bu gen şleme esnasında h çb r şek lde çatlama, kırılma veya büzüşme g b f z ksel bozulmalara maruz kalmamalıdır. Mortar özel k myasal karışımı sayes nde uygulandığı ortam sıcaklığına bağlı olarak hacm n gen şleterek gaz ve duman geç ş n engelled ğ g b yaklaşık 600oC’de katılaşarak yangının kablo üzer nden yürümes ne engel olur. Mortar uygulamadak kalınlığına göre 90-120-240 dak - kaya kadar yangına karşı dayanab l r. Bu konuda Avrupa’da uluslararası test laboratuvarlarından alınmış test raporlarına ve onaylarına sah p olmalıdır. Hacm n gen şletme özell ğ olmayan ve kablo şaftlarındak yangını test edeb len uluslararası laboratuarlardan alınmış test raporu olmayan malzemeler (perl t g b ) bu sınıfa g rmezler. Mortar hem düşey şaftlara hem de bel vermeyen özell ğ n- den dolayı yatay şaftlara da uygulanab l r. Mortar kablo şaftlarına uygulandıktan sonra ht yaç duru- munda haf f yoğunluk yapısı neden le ler de kend üzer nden elektr k tes satında oluşab lecek kablo değ ş m veya yen kablo çek lmes şlemler ne kolaylıkla z n vereb l r. Böyle b r ht yaç olması durumunda tornav da veya matkap le kolaylıkla ç nde del k açmak mümkündür. Sealbags (Yastık Tipi) Yastık t p yangın durdurucu malzemeler kablo şaftlarında zaman zaman yen kablo çek m yapılan veya değ şt r len mahal- Büyük Oranda: > 50 mg/g PVC Tamamen yanmış Küçük Oranda: 1 –50 mg/g PVC Tamamen yanmış Az Miktarda: < 1 mg/g PVC Tamamen yanmış PVC’nin Yanması Sonucu Ortaya Çıkan Kimyasal Bileşimler Bileşim Oranı Açıklama Su buharı Büyük oranda Karbondioksit Büyük oranda Karbonmonoksit Büyük oranda Toksik Hidrojen klorit Büyük oranda Toksik, asidik, korozif Benzen Küçük oranda Toksik, kanserojen Tolün Küçük oranda Toksik Fhosgene Az miktarda Toksik Vinilyklorit Az miktarda Kanserojen Hekzaklorobenzen Az miktarda Toksik 3,4-Benzopyrene Az miktarda Kanserojen 1,2-Benzo-antirasen Az miktarda Kanserojen 9,10-Dimetil-1,2-Benzo antirasen Az miktarda Kanserojen Klorinat dibenzofuranes Az miktarda Toksik, kanserojen Klorinat dibenzodioksin Az miktarda Toksik, kanserojen 7DEOR