Yangın ve Güvenlik Dergisi 242. Sayı (Ekim 2023)

34 YANGIN ve GÜVENLİK • Ekim / 2023 MAKALE AHMET TAŞAN İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı Eğitim Şube Müdürlüğü 1. GİRİŞ G ünümüzde elektrikli ve hibrit araçların kul- lanımı hızlı bir şekilde artmaktadır. Bu artış sonucunda da yaşam döngüsü içerisinde ulaşım, lojistik, üretim gibi faaliyetlerde elektrikli araç kullanımı tercih edilmektedir. Bu sebeple hayatımızın içine girmiş ve kullanmaya başladığımız araçlar ilk tercihlerimizin başına geçmiş ancak bununla beraber biz bu araçları ne kadar tanıyoruz ne kadar bilgi sahibiyiz yada elektrikli ve hibrit araç nedir, türleri, çalışma sistemlerini tanımamız gerekmekte ve ne gibi riskleri, tehlikeleri bulunmakta bilmemiz gerekmek- tedir bu sebeple önce araçları tanıyıp sonra riskleri, müdahale yöntemleri nelerdir bunları bilelim Elektrikli araçların geçmişi1800’lü yılların başına mekanik enerji ile çalışan ilk arabalara kadar uzanmaktadır. 1800’lerin son çeyreğinde yollarda çok sayıda elektrik motoru ile tahrik edilen araçlar görülmeye başlanmıştır. Karayolu uzunluklarının az olması elektrikli araçların menzillerini zorlamadığı için bu yıllarda elektrikli araçlar oldukça yay- gınlaşmıştır. İlk rejenaratif fren sistemi bu yıllarda 1897 yılında bulunmuştur ve elektrikli bir araca uygulanarak menzili artırılmıştır[1]. Elektrikli araçlar için 1900-1912 yılları arasında altın çağını yaşadı denilebilir. Buna rağmen 1912 yılında Amerika yollarındaki elektrikli araç sayısı içten yanmalı motorlu araç sayısının ancak 1/3’üne ulaşabilmiştir. Ancak 1909 yılında FORD firması tarafından seri üre- time geçen içten yanmalı motorlu araçların yaygınlaşması elektrikli araçlar için sonun başlangıcı olmuştur[2]. Çünkü elektrikli araçların maliyetinin diğer araçlara göre 3 kat pahalı olması, yeni karayollarının yapılması ile uzak mesafelere seya- hatin gerekmesi, yakıt ikmalinin hızlı yapılamaması ve diğer araçlara göre yüksek hızlara ulaşamaması gibi sebeplerden dolayı elektrikli araçlar içten yanmalı motorlu araçların göl- gesinde kalmıştır. Bunun sonucu olarak 1960’lı yıllara kadar elektrikli araçlar karayolu taşımacılığında unutulmuştur. 1960’lı yıllarda fosil yakıt kaynaklı hava kirliliğinin artması elektrikli araçları yeniden gündeme taşımış ancak çalışmalar sınırlı kalmıştır. 1970’lerin ortalarında yaşanan petrol krizi, petrol üreticisi olmayan pekçok ülkenin elekt- rikli araç araştırmalarına tekrardan hız vermesini sağlamıştır. 1980’li yıllarda hükümetler elektrikli araçların çevre dostu olmaları nedeniyle bu araçlara karşı duyulan ilgiyi artırmaya ve resmi kaynaklardan ekonomik destek vermeye başlamış- lardır. Elektrikli araçların asıl gelişimi 1990’dan sonra yeni gelişen batarya teknolojileri ile olmuştur. 1997 yılında Toyota firması PRIUS isimli hibrid aracını piyasaya sürmüştür. Bu araç tüketicilerin beklentilerine büyük oranda cevap vermiş ve böylece ilk büyük ölçekli seri üretim elektrikli araba olma unvanını kazanmıştır. Özellikle son senelerde, küresel iklim krizi sebebiyle ve bu araçların teknolojilerinin ve bataryaların geliştirilmesi ile elektrikli ve hibrid otomobiller hayatımızda tercih sebebi oldu. Bu gelişmeler ile karayolu taşımacılık tarihinin geleceği olacaklarını öngörmek bir hayal olmasa gerektir. 2003 yılında kurulan Tesla Motors şirketi tarafından 2006 yılında üretimi yapılan ve 2008 yılında piyasaya sunulan gerçek manada ilk elektrikli otomobil olan Roadster modeli tahminlerin üzerinde bir satış başarısına ulaşmıştır. Bu elektrikli aracın yüksek fiyatına rağmen büyük satış rakamlarına ulaşması konvansiyonel araç üreticisi diğer firmaların da dikkatini bu alana yöneltmesine yol açmıştır. Günümüzde hemen hemen neredeyse tüm markaların mutlaka bir elektrikli araç modeli bulunmaktadır. 2. ELEKTRİKLİ HİBRİT ARAÇ NEDİR? NASIL ÇALIŞIR? İçten yanmalı motor sistemleri ihtiyaç duydukları enerjiyi fosil yakıtlardan alırken, Elektrikli ve hibrit araçlar, Aracın taban ve bagaj bölümünde bulunan bataryalardan aldığı elektrikle çalışır. Elektrikle çalışan araçlar motor yapıları bakımından iki ana gruba ayrılır. Elektrikli Araçlar Geleceği ve Yangına Müdahale Yöntemleri