Yangın ve Güvenlik Dergisi 242. Sayı (Ekim 2023)

40 YANGIN ve GÜVENLİK • Ekim / 2023 Şekil 5. Elektrikli ve Hibrit Araç Batarya Blokları turuncu kablolarda elektrik olmaz. Hibrit araçların kaza yap- ması halinde, müdahale personelinin yüksek gerilim taşıyan turuncu renkli kabloları kesmemesi son derece önemlidir. Genel olarak batarya blokları; Hibrit otomobillerde; Arka koltuğun altında, Arka koltuğun arkasında, Bagaj bölmesinde bulunur. Tamamen elektrikli otomobillerde, Araç alt zemin tavasında, İletim göbeği üzerinde bulunur(şekil-5). Aracın hibrit veya elektrikli olduğunun tespiti yapıldıktan sonra, ikinci olarak yapacağımız şey aracın henüz yanma aşamasına geçmemiş ise aracın yüksek gerilim sistemini devre dışı bırakmak olmalıdır. Yüksek gerilim hatları yük- sek voltaj bileşenlerini birbirine bağlar( örn. yüksek voltaj bataryasını makine elektroniğine veya makine elektroniğini elektronik makineye) Tüm elektrikli araçlarda yüksek gerilim hatları turuncu renkli izolasyonla kaplanmıştır. Bu kablolar ve devre parçaları bir elektrik bağlantısı ile aracın kütlesine bağlanarak topraklanmıştır. (Örnek; şase kablosu) Bu bağ- lantılar aracın yolcular ve acil yardım ekipleri için muhtemel elektrik çarpma riski karşısında bir güvenlik düzeneği oluş- turur. Araçtaki tüm yüksek voltaj sistemi aracın şasisinden yalıtılmıştır. Yüksek voltaj kabloları ve şase kabloları hiçbir durumda kesilmemelidir. Bunun için bazı araçlarda acil durum butonları, bazıla- rında ise gerilim hattını dışarıdan müdahale ederek devre dışı bırakabilecek kablo ve soketler bulunmaktadır(şekil-6). Buralardan üretici firmaların talimatlarını takip ederek aracın pil aksamını devre dışı bırakarak aracın daha da çok hasar alması engellenebilir. Elektrikli ve Hibrit araçlarda yangına müdahale edildik- ten sonra yangının tekrar başlamaması için batarya kısımla- rının soğutulma çalışması yapılması gerekir. Ayrıca yangına müdahale eden ekiplerin olası bir kurtarma çalışması yapması durumunda, yüksek gerilim geçen hatları ve bataryalara zarar vererek yüksek gerilim ve şok etkisine maruz kalmamak için araçlarda bulunan bataryaların yerlerinin bilinmesi gerek- mektedir[8]. Yangına başlangıç aşamasında müdahale edilememesi durumunda; Olay yerine ilk gelen ekip, en az 20 metre yarı- çapında bir korunumlu alan oluşturmalıdır. Kişisel Koruyucu Donanımı ve temiz hava cihazı olmayan kişiler ise, aracın pillerinden çıkabilecek gazdan ve pillerde oluşabilecek pat- lamalardan korunabilmek için en az 20 metre yarıçap alan içerisine girmemelidir. Bu tür araçlarda yangını söndürmek için en etkili yöntem klasik araç yangınlarında olduğu gibi su ve köpük ile müdahale etmektir. Ancak yüksek gerilim kablolarında oluşabilecek bir kaçak göz önüne alınmalı koru- yucu kıyafet ve donanım olmadan yangına asla müdahale edilmemelidir. Elektrikli araç yangınlarında, klasik araçlara nazaran daha fazla su kaynağına ihtiyaç duyulmaktadır. Şimdiye kadar edilen tecrübelere göre en az 10 m3 su ile bu tür araçların yangınlarının kontrol altında tutulabileceği bildirilmektedir. Araç soğutma işlemleri tamamlandıktan sonra aracın taşınması esnasında söndürme ekipmanları hazırda bulundu- rulmalı ve aracın depolandığı alan içerisinde en az 15 metre yarıçapında boş bir alan oluşturulmalıdır. Yangına müdahale edildikten sonra bataryalarda biriken yüksek ısının, yangını tekrar başlatmaması için bataryalarda ki sıcaklık devamlı olarak takip edilmeli, mümkünse termal kamera ile sıcaklığın değeri sürekli ölçülerek soğutma işlemi yapılmalıdır. Soğutma işlemi ve ölçüm işlemlerinde kolaylık sağlaması açısından ara- cın tabanına kolay ulaşabilmek için araç tek tarafından kaldı- rılarak soğutma işlemleri yapılabilir. Araçta bulunan batarya paketi içinde bulunan piller, yangın sonrasında yüksek ısıya maruz kaldığı için sonradan oluşabilecek kısa devre ya da pillerin içerisinde bulunan kimyasal maddelerin günler sonra bile reaksiyona girebilme tehlikesi bulunmaktadır[9].Bu sebeple araç en az 24 ile 48 saat gözetim altında tutulmalıdır. Elektrikli araçların taban sacının altında egzoz borusu yoktur. Bataryadan elektrik motoruna yüksek gerilim taşıyan turuncu kablolar, aracın taban sacındaki egzoz kanalına ait bölümde özel koruyuculu metal tünel içerisinde muhafaza edilmiştir (Şekil-7). Kazalı Otomobil çekme yöntemiyle olay yerinden götürülmemelidir. Araç kaldırılırken kırmızıyla çevrelenmiş yüzeyler destek yüzeyi olarak kullanılmamalıdır (Şekil-8). Yüksek gerilim bataryasının hasar gördüğü ağır kaza- larda aracı çekme/taşıma işlemine başlamadan önce yüksek voltaj sistemi bataryadan ayrılmalıdır. İletken olmayan tespit ve kaldırma düzenekleri kullanılmalıdır. Araç kaportası ile yüksek gerilim bataryasının parçaları, yükleme vincinin metal parçalarına temas etmeyecek şekilde (çelik halat yerine, pol- Şekil 6. Bazı Elektrikli ve Hibirt Araç Yüksek Gerilim Hattını Devre Dışı Bırakma Noktları MAKALE

RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=