Yangın ve Güvenlik Dergisi 242. Sayı (Ekim 2023)

48 YANGIN ve GÜVENLİK • Ekim / 2023 MAKALE larda “d” tipi korumadaki patlamaya karşı dayanıklılık üretici tarafından cihaz içinden terminal kutusuna geçişte sağlan- mıştır. Ekipmanın “d” tipi koruma olması montaj ekibini yanıltmamalı. Kablo girişlerinin önemi ve seçim kriterleri Madde 10.3’te belirtilmiştir. "Kabloların elektrikli ekipmana bağlantısı, kul- lanılan kablo türüne uygun kablo rakorları vasıtasıyla gerçek- leştirilecek ve ilgili koruma türünün patlamaya karşı koruma bütünlüğünü koruyacaktır. Dişli giriş veya delik boyutu, kablo rakoru ile farklı olduğunda, Tablo 10'a uygun dişli bir adaptör takılmalıdır." [1] “e” tipi terminal kutularında kullanılacak klemensler de ATEX sertifikalı ex-proof klemens olmak zorundadır veya terminal kutusu ile birlikte sertifika almış ve kutu içinde hazır montajlı klemensler olmalıdır. 5. POTANSİYEL EŞİTLEME Burada amaç arıza anında cihazlar arası gerilim oluşma- sını önlemek veya en aza indirmektir. Potansiyel eşitlemesi, tehlikeli alanlarda gereklidir. TN, TT ve IT sistemlerinde, bütün açıktaki ve cihaz dışındaki iletken bölümler bir eş potansiyel kuşaklama sistemine bağlanmalıdır. Kuşaklama sistemine koruyucu iletkenler, metal borular, metal kablo kılıfları, çelik tel zırhlar ve yapıların metal bölümleri dahil olabilir; ancak nötr iletkenleri dahil edilmemelidir. Bağlan- tılar, kendinden gevşemeye karşı güvenli olmalıdır. Açıktaki metal bölümler yeterince güvenli ise ve eş potan- siyel kuşaklama sistemine bağlı bir yapı bölümü veya boru sistemine metalik temas ile bağlı ise bunların eş potansiyel kuşaklama sistemine ayrıca bağlanması gerekmez. Yapının veya elektrik tesisinin bir bölümü olmayan cihaz dışı iletken bölümlerin, gerilimin yer değiştirme (örnek olarak kapı ve pencere iskeletlerinde) tehlikesi yoksa eş potansiyel kuşak- lama sistemine bağlanması gerekmez. Potansiyel Eşitleme her ne kadar çok önemli bir konu olsa da uygulanmaması gerek koşular için Madde 6.4.1 de belirtilmiştir. “Kendinden güvenlikli cihazların metal mahfazalarının cihaz belgelerinde gerekli görülmedikçe veya durgun yükün birikmesini önlemek için eş potansiyel kuşak- lama sistemine bağlanmamalıdır.” Katodik korumalı tesisler, sistem özel olarak bu amaç için tasarımlanmamış ise, eş potansiyel kuşaklama sistemine bağlanmamalıdır.” [1] “Not- Taşıtlar ve sabit tesisler arasında potansiyel eşitle- mesi özel tertibat gerektirebilir. (Örnek olarak boru hatlarını bağlayan yalıtkan flanşların olduğu yerlerde)” [1] Özellikle akaryakıt dolum ve depolama tesislerinde kar- şımıza çıkan bu durum için özel üretilmiş ex-proof tanker topraklama cihazları vardır. Bu cihaz yakıt transferi başlama- dan önce bir topraklama maşası yardımıyla tanker üzerindeki topraklama ucuna bağlanır. Cihaz tanker ile proses arasındaki potansiyel farkı eşitlenince veya belli bir değerin altına inince bir kontak yardımı ile üzerindeki yeşil lamba ile uyarı verip, pompa motorunun kumanda devresine de çalıştırma onayı vermektedir. 6. PERİYODİK KONTROL Tehlikeli alanlardaki elektrik tesisatları, bu tip ortamlarda çalışmak üzere özel olarak tasarımlanan karakteristiklere sahiptir. Böyle alanlarda güvenlik sebebiyle, söz konusu özel karakteristiklerin bütünlüğünün bu tip tesisatlarda ömrü boyunca sürdürülmesi önemlidir. Bu amaçla tehlikeli alan- lardaki elektrik tesisatlarının muayenesi, TS EN 60079-17 Patlayıcı ortamlar- Bölüm 17: Elektrik tesisatlarının muaye- nesi ve bakımı standardına göre yapılmalıdır. [2] Bu standartta başlangıç muayenesi ve a) Sonrasında düzenli periyodik muayeneler veya b) Usta personel tarafından sürekli gözetim, şeklinde yapılan devam eden muayenelerle ilgili ayrıntılar verilmiştir. TS EN 60079-17 standardı, 4.4 Periyodik Muayeneler bölümü, 4.4.1 Personel başlıklı kısımda muayeneyi yapacak personel için; a) Alan sınıflandırma/EPL bilgisine ve bunun incelenen yerdeki etkilerini anlamak için yeterli teknik bilgiye sahip olması, b) Tehlikeli alanlarda kullanılan elektriksel donanım ve tesi- satlara yönelik teorik ve pratik kurallar hakkında teknik bilgi ve kavrayışa sahip olması, c) Tesis edilen donanım ve tesisata bağlı olarak gözle, yakın ve ayrıntılı muayene kurallarını anlaması kaydıyla ihtiyaç duyulan muayene konusunda uzman personel gereklidir. Şeklindeki şartları yazdıktan sonra not olarak da yeter- liliklerin ve eğitimlerin, uluslararası düzeyde yapılan eğitim ve değerlendirme çerçevesinde belirlenebileceğini belirtir. TS EN 60079-17 standardı, 4.5 Usta personel tarafından yapılan sürekli gözetim bölümü, 4.5.2 Amaçlar kısmında; Sürekli gözetimin amacı, ortaya çıkan arızaların erken tespit edilmesine ve ardından gerekli onarımın yapılmasına imkân sağlamaktır. Bu hususta normal iş süreçleri içinde (örneğin, montaj işi, değişiklikler, muayeneler, bakım işi, arızaların kontrolü, temizleme işi, kontrol çalışmaları, anah- tarlama çalışmaları, bağlantı uçlarında bağlantıların yapılması ve kesilmesi, kurulum ve ayarlama işi, işlevsel deneyler, ölçmeler) tesisatın bulunduğu ortamda hizmet veren ve ustalıklarını, arızaların ve değişikliklerin erken safhada tespit