Yangın ve Güvenlik Dergisi 243. Sayı (Kasım-Aralık 2023)

28 YANGIN ve GÜVENLİK • Kasım-Aralık / 2023 tepkisi olarak savaş ya da kaç tepkisi gösterir bu durum beynimizde sempatik sistemin devreye girişi ile harekete geçer. Bu tepki, nefes alma sıklığını, kalp atış sayısını ve kaslardaki gerginlik düzeyini arttırma gibi fiziksel reaksi- yonları harekete geçiren ve canlı için aslında koruyucu bir tepkidir. Herkesin bu gibi durumlara gösterdiği stres tepkisi birbirinden farklıdır. Bunun sebebi başta bireysel farklılıklar ve geçmiş öğrenmeler olabilir. Örneğin yangın anında küçük bir kız çocuğu dolaba girip kapağını kapatarak yangından korunmayı beklerken yaşlı birisi direk çıkışa yönelmek yerine etrafında kendine yardım edecek birilerini arayabilmektedir(- Karslı 2018). İnsan zihni bilinmezliği kabul etmez o sebeple bildiği daha önceden tecrübe ettiği yolları kullanmak her zaman daha risksiz ve güvenlidir. İnsanları stres altına alan kendini dünyada güvende hissetme duygusunun zedelenme- sidir. Bu süreçte verilen tepkiler zorlayıcı yaşam olaylarına karşı verilen normal tepkilerdir(Carlson, 2022). 4. YANGIN ANINDA DOĞRU DAVRANIŞLAR İnsanların yangını fark ettiğindeki durumu, yangının büyüklüğü, kaçış yollarına olan uzaklığı gibi birçok parametre yangın anında gösterilecek doğru davranışı etkilemektedir. Bu konuyu genel olarak değerlendirecek olursak yangında yapılması gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz: - Öncelikle yangın veya yangının belirtilerini görüldü- ğünde alarm veya anons sistemi ile diğer kişilere bilgi verilmeli ve 112 aranmalıdır. - Yangın müdahale edilebilecek boyutta ise ve kişinin yangına müdahale eğitimi varsa doğru yangın söndürme cihazı ile yangına müdahale edilir. - Yangın sırasında dumanlı bir yerde kalındıysa emekleye- rek en yakın çıkışa gidilir. - Yangından dolayı çıkışa gidilemiyorsa bina içerisinde yangına en uzak olan yere gidilerek kapı kapatılır, kapı etrafında duman sızıntısı varsa boşluklar ıslak bez veya kıyafet yardımıyla kapatılır, pencereler açılır ve yardım istenir. - Tahliye anında asansörler kullanılmamalıdır. - Kaçış koridorları ve yangın merdivenlerinde koşulmamalı fakat seri hareket edilmelidir. - Kıyafetlerin tutuşması durumunda mümkünse battaniye veya büyük bir bez parçasıyla yere yatıp yuvarlanılmalıdır. Kesinlikle koşulmamalıdır çünkü tutuşan bir kıyafetle koşulduğunda havadaki oksijen yangına daha hızlı etki eder ve alevlerin iyice artmasına sebep olur. - Bina tahliye edildikten sonra itfaiye ekiplerinin rahat çalışabilmesi için yangın bölgesi boşaltılmalıdır(İnal, 2018). - İtfaiye ekiplerinin yangın mahalline varış süresi ortalama 6 ile 8 dakika arasındadır. Tahliye sırasında binada mah- sur kalan ve dışarıya çıkamayan kişiler kendilerini 6-8 dakika koruyabilecekleri uygun bir alana geçmelidir. 5. SONUÇ Yangında insan davranışlarının bilinmesi ve bu konuda yapılan çalışmaların analiz edilmesi, olası can ve mal kayıp- larını önlemek için tedbirler alınması açısından önemlidir. Yapılan çalışmalarda anketler ve tatbikatlar incelendiğinde insanların yangın anındaki tutumunun tahliye sürelerini uzattığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca farklı yaş gruplarının yangın anındaki psikoloji ve davranışlarının da farklı olabile- ceği görülmüştür. Bu konuda insanların bilinçlendirilmesinin ve gerekli eğitimlerin verilmesinin, can ve mal kayıplarını önlemede ne kadar önemli olduğu bir kez daha ortaya çık- mıştır. Unutulmamalıdır ki, gerekli tedbir ve önlemler alınır; insanlar, yangında doğru davranışlar konusunda bilgilendi- rilirse, yangının tahrip edici etkisi azaltılabilir. n KAYNAKLAR - Carlson N. R. 2022. Fizyolojik Psikoloji Davranışın Nörolojik Temelleri, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara - Cordeiro E., Leça A., Rossetti R. J. F., Almeida J. 2011. Human Behavior Under Fire Situations – Portuguese Population, Proceedings, Fire and Evacuation Modeling Technical Conference, August 15-16 - İpekçi A. G., Serteser N. 2022. Yangın Anında İnsan Davranışlarının Analizi, Uluslararası Katılımlı Yangın Sempozyumu, 29-30 Eylül, 64-73 - İnal E. 2018. Yangın Durumunda Yapılması Gerekenler İş Sağlığı ve Güvenliği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Maden Fakültesi - Karslı T. A. 2018. Bilişsel ve Motivasyonel Uzanımları Bağlamında Temel Bir Heyecan Olarak Korku, Çeşmi Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E-dergisi, Cilt:5 Sayı:1, 63-81 MAKALE