31 YANGIN ve GÜVENLİK • Mart / 2024 MAKALE 1.8. Elektrik Sistemleri Voltajlar farklı üreticiler arasında değişiklik gösterse de, genellikle 24V DC batarya veya harici bir kaynaktan başlar. Motor çalıştıktan sonra helikopter jeneratörleri, diğer tüm elektrik devreleri ve ekipmanları için 28-240V AC üretebilir. Bir kaza durumu meydana geldiğinde, helikoptere girilmeden önce bataryanın izolasyonu düşünülmelidir. Herhangi bir kıvılcım, yanıcı buharların tutuşmasına neden olabilir. Bataryalar genellikle helikopterin burnunda bulunur ve yerden erişilebilir ve dış işaretlerle tanımlanır. Bataryalar ayrıca helikopterde başka yerlerde, örneğin kabinin arkasında sistem bölmelerinde de konumlandırılabilir, bu da bulunmasını ve izole edilmesini daha zor hale getirebilir. Helikopter bir olaya karıştığında, bataryaların ana güç kaynağı olarak mümkün olan en kısa sürede izole edilmesi önerilir. 1.9. Yakıt ve Yakıt Tankları Turbo-şaft motorlara sahip daha büyük helikopterler Jet A1 veya JP-8 yakıtıyla çalışırken, piston motorlara sahip daha küçük helikopterler Avgas ile çalışır. Bazı küçük helikopterler, metal veya kompozit tasarımlı yakıt tanklarına sahiptir ve bu tanklar kabinin arkasında dışarıdan monte edilmiştir. Daha büyük helikopterler genellikle kabin yapısının tabanına veya arka kısmına monte edilmiş yakıt tanklarını kullanır. Bunlar, yapının içine bağlanmış ayrı bir tank olabilir veya daha yaygın olarak, tank bölmelerine monte edilmiş esnek çanta tankları olabilir. Şekil 6’da helikopterde yer alan yakıt tank konumları yer almaktadır. Helikopter yakıt tankları şu şekillerde olabilir: • İntegral: Yani hava çerçevesi tarafından oluşturulan bölmeler (iç kısımları kauçuk solüsyonuyla işlenmiş), • Çanta tipi tanklar: Yani şoklara dayanıklı esnek kauçuk kaplamalı çanta tankları. Yakıt tankları yolculara yakın bir konumda bulunur; Zemin altında ya da yolcu bölmesinin arkasında olabilir. Tank sayısı helikopter türüne göre değişir. Ana tankların yanı sıra, bazı helikopterler yardımcı yakıt tankları taşıyabilir. Bunlar dışarıda, kanat sponsonlarında, bagaj bölmelerinde veya dahili transit/ferry tankları şeklinde taşınabilir. 1.10. Yakıt Dağıtım Boruları Yakıt boru hattı (hafif alaşımlı) aşağıdaki amaçlar için helikopter gövde içerisinden geçer: • Tanklardan yüksek basınçlı pompalara yakıt akışı, • Tanktan tanka transfer, • Tankların doldurulması ve boşaltılması, • Tankların havalandırılması. 2. HELİKOPTER YANGINLARI Dünya genelinde zaman zaman helikopter yangınları yaşanabilir. Bu tür olaylar genellikle havacılık endüstrisindeki risklerden kaynaklanır veya helikopterlerin kullanıldığı çeşitli görevler sırasında meydana gelebilir. Ancak, bu tür olaylar genellikle nadir ve izole vakalardır ve herhangi bir belirli dönemde gerçekleşen helikopter yangınlarının kapsamlı bir veri tabanı genellikle bulunmamaktadır. Helikopter yangınları genellikle havacılık güvenliği ve yangın önleme tedbirleri gibi konuları gündeme getirir ve havacılık otoriteleri, havacılık şirketleri ve hava araçları bakımı ve işletmesiyle ilgilenen diğer kuruluşlar tarafından ciddiye alınır. Bu tür olayların araştırılması, benzer olayların önlenmesi için önemlidir ve havacılık endüstrisinde güvenliği artırmak için önlemlerin alınmasına yardımcı olur. Belirli bir dönemde dünya genelinde gerçekleşen helikopter yangınlarının tam bir listesi veya istatistikleri genellikle kamuoyuna sunulmaz. Ancak, büyük ve dikkate değer yangınlar medyada geniş kapsamda yer alabilir ve hava araçları endüstrisi haber kaynakları bu tür olaylar hakkında bilgi sağlayabilir. Helikopter yangınlarıyla mücadele gereksinimleri Tablo bulunmaktadır. Şekil 5. Helikopter Kuyruk Rotorları Şekil 6. Yakıt Tankları Konumu Geleneksel kuyruk rotoru Fnestron kuyruk rotoru
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=