41 YANGIN ve GÜVENLİK • Mart / 2024 MAKALE Asansörler normal şartlarda kaçış yolu olarak kullanılmazlar. Bina sakinlerine geleneksel olarak yangın veya benzeri acil durumlarda asansör kullanmamaları öğretilmiştir. Ancak yüksek binalarda bu amaçlara uygun olarak özel tasarlanmış asansörler de kullanılmaktadır. Yüksek binalarda kayda değer bir dikey mesafe boyunca hareket etmek hasta veya yaşlı kişilerin cadde çıkışına ulaşmadan önce zarar görmesine neden olabilir. Bu yüzden bu kimseler için de asansörlerin kullanılmasına izin verilir. Özellikle bu konuda asansörler, eğitimli acil servis personeli (örneğin, bina personeli, itfaiye personeli) tarafından çalıştırılacaksa ve acil tahliye amacıyla kullanılması durumu söz konusu ise binanın tahliye planına dahil edilmelidir. Bir binada tahliye, bodrum katlar haricinde, genel olarak aşağı yönlüdür. Ancak bazı durumlarda kullanıcıları binanın çatısına yönlendirerek tahliye edilmesi sağlanabilir. Bu yöntem, binanın çatısındaki alanın binayla kıyaslandığında çok daha dar olması ve bu alana yönlendirilecek insanların binadan uzaklaştırılmasının zorlukları nedeniyle şart olmadıkça tavsiye edilmemektedir. Bununla beraber, kullanıcıların helikopter aracılığıyla tahliye edilmesi az tercih edilen senaryolardan bir tanesidir. Bazı uluslararası yönetmelikler, örneğin Hint Yangın Yönetmeliği (Bureau of Indian Standards, 2005), yüksek binalarda helikopter pistini zorunlu tutmaktadır [16]. Ancak, Birleşmiş Milletler’in yayımladığı yönetmelikler dahil olmak üzere birçok yönetmelik bu seçeneği helikopterin iniş aşaması, dumanın ve ısının yükselmeye olan meyili nedeniyle kaçış yöntemi sonuçlarını daha kötüye sürükleyeceği nedeniyle tavsiye etmemektedir [17]. 3.2. Yangın Kompartımanları Bir yangınla mücadelenin en kolay yolu, ilk olarak çıkan yangının en kısıtlı alanda hapsedilmesini sağlamaktır. Bu noktada, yapı malzemelerinin ve sistemlerinin seçimi yangın kontrolünün temelini oluşturur. Bahsedilen tüm yönetmeliklerde binanın kullanım amacı ve alınmış önlemler göz önünde bulundurularak izin verilmiş belli bir kompartıman alanı sınırı vardır. Bu kompartıman alanını aşan tüm binalar, farklı yangın kompartımanlarına bölünür ve her bir kompartımanın ayrı bir bina olarak davranması sağlanır. Yüksek binalarda ise, binada bulunan kullanıcıların yangın anındaki güvenliğini sağlamak için, dikey kompartımantasyon gereklidir. Yangının çıktığı esas kattan yukarı veya aşağı yönde yayılmasını engellemek, başka bir deyişle katları yangın kompartımanı haline getirmek, yangının çıktığı kattan uzaktaki kullanıcıların güvenliğini sağlamak konusunda çok önemlidir. Betonarme binalarda bina döşemesi, yangın için sağlam bir bariyer olarak davranmaktadır. Ancak, zaman içerisinde gelişen bina teknolojisi ve estetik, çevresel ve ekonomik kaygıların da etkisiyle, giydirme cepheler yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu durum, kat bazında kompartıman oluşturmayı çok daha zorlu bir hale getirmiştir. Ancak yine de giydirme cephe ve döşemenin birleşimini ısı ve duman geçirmeyecek detaylar bulunmaktadır. Ayrıca, binanın kullanım sınıfından daha yüksek bir tehlike sınıfında bulunan mahaller, binanın tüm veya birçok katını birbirine bağlayan şaftlar da yangın zonu haline getirilerek olası bir yangının içinde bulunduğu mahalden tüm binaya yayılması engellenmelidir. 3.3. İtfaiye Erişimi Tüm binalara yangınla mücadele için uygun erişim olanakları sağlanmalı, binaya giriş noktaları itfaiye birimleri tarafından kolaylıkla tespit edilebilir olmalıdır ve aynı zamanda bina çevresindeki yollar, itfaiye aracının binanın her bir cephesine 45 metre yaklaşabileceği şekilde düzenlenmelidir. Bunun yanı sıra, itfaiye çalışanlarının bina içerisinden yangına güvenli bir şekilde müdahale edebilmesi için gerekli önlemler alınmalıdır. Bunun için, yüksek binalarda korunumlu bir şaft içerisinde, itfaiye erişim asansörü, yangın merdiveni ve bu ikisi arasında bağlantıyı kuran bir yangın güvenlik holü tasarlanmalıdır. Şekil 7’de ve Şekil 8’de görüldüğü üzere, bu korunumlu şaftlar binanın geri kalanından yangına dayanımlı olarak ayrılarak itfaiye çalışanlarının en güvenli ve en etkili bir şekilde yangına müdahale etmesi hedeflenmektedir. İtfaiye erişim asansörü, normal bir yolcu asansörünün aksine, binanın herhangi bir yerinde yangın olması durumunda olabildiğince uzun süre çalışacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu şekilde itfaiye çalışanları ulaşmayı hedefledikleri kata çıkabilir ve ekipmanlarını taşıyabilir. Bir itfaiye erişim asanŞekil 6. Yangın kompartımanları [5]
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=