45 YANGIN ve GÜVENLİK • Mayıs-Haziran / 2024 MAKALE ması önemli olan kullanıcı grubunu veya gruplarını belirlemek için, kullanıcı özelliklerinin gözden geçirilmesi gereklidir. Kullanıcı grubu veya grupları, kullanıcı özellikleri belirlenerek birbirinden ayırt edilebilir. Tüm kullanıcı özellikleri temel etkenler değildir, ancak kritik olan ve bir grup veya grupların tepkisini ve davranışını etkilemesi beklenen özellikler tahliye üzerinde önemli rol oynamaktadır. Tahliye analizi gerçekleştirilirken, tanımlanmış tek bir grubun kullanılması mümkün olabilir. Bununla birlikte, belirli bir binada tanımlanmış birkaç kullanıcı grubu, değişen özellikleriyle ayırt edildiğinde ek analiz yapmak gerekli olabilir (SFPE Guid. to Hum. Behav. Fire, 2019). Bina yangınlarında kullanıcıların belirlenmesinde dikkate alınması gereken özellikler uluslararası literatürden derlenmiştir. Bu özelliklerin önem derecelerinin literatürde bulunma sayılarına göre ölçülebileceği düşünülmektedir (Çizelge 1). 5. SONUÇ VE ÖNERİLER Bir yangın sırasında güvenlik önlemlerini bina sakinlerinin özellikleriyle uyumlu hale getirmek ve tahliyenin zamanında ve güvenli gerçekleşebilmesi için, binada kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi, yangın tahliyesi için kullanıcının tanımlı hale gelmesi önemli görülmektedir. Ancak binalarda yangın güvenliğinin sağlanması konusunda alınacak önlemlere mimari tasarımın en önemli girdilerinden biri olan kullanıcı profili etkeni eklenmediğinden, binaların yangın tahliye performansının doğru ve/veya yeterli sonuç veremeyeceği düşünülmektedir. Kullanıcı profilinin, kullanıcıların fizyolojik, psikolojik ve acil durum anındaki davranışlarının özellikle bina kullanım koşullarını etkilediği durumlarda, gece konaklamanın olduğu yapılarda, toplu kullanımın ve yaşlı nüfusun fazla olduğu ibadethaneler, sağlık yapıları, bakım evleri gibi alanlarda, çocuk kullanıcıların bulunduğu eğitim yapıları, kreşler, anaokullarında, sürekli yaşam alanı olan konutlarda, fabrikalar, alışveriş merkezleri, tutukevleri gibi kullanıcısı özel olan yapılarda, yangın tahliye planlamasının binanın ve bina kullanıcısının özellikleriyle uyumlu olması gereklidir. Geçmişte meydana gelen yangınlar ve yangınlarla ilgili yapılan çalışmalar, kullanıcıya ait bütün etkenlerin binaların yangından korunması hakkında alınacak önlemlere sınırlı bir şekilde eklendiğini, tahliye modelleme çalışmalarının ise bütün ölçütlerin göz önünde bulundurmadığını göstermektedir. n Çizelge 1. Kullanıcı Özelliklerinin Literatördeki Yeri
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=