25 YANGIN ve GÜVENLİK • Eylül / 2024 vettir. Vücut geliştirmecilerin veya güç sporlarıyla ilgilenen insanların maksimum uygulayacağı kuvvet 1 000 N’dir. Bu da yaklaşık 16 kişinin aynı anda kuvvet uygulamasıyla eşdeğer bir olgudur. 4. Yangın Anında Gelişebilecek Tehlikeler ve Patlamalar Flashover (Ani Alev Yayılması – Ani Parlama): Kapalı bir hacimdeki tüm yanıcıların neredeyse aynı anda tutuşması sonucu meydana gelen hızlı ve yoğun ateş yayılmasıdır. Çok yüksek sıcaklıklarda gerçekleşir (600 °C – 1000 °C arası). Yoğun duman bulutu ve yüksek ısı ile birlikte gelir ve bu durum itfaiyecilerin görüş alanını daraltarak, hareket etmeyi zorlaştırır. Flameover (Alev yayılması – Alev dili) : Alevlerin bir yüzey boyunca (tavan yada taban gibi) hızlı bir şekilde yayılmasıdır. Genellikle flashover olayı ile karıştırılır. Farkı ise, flameover olayı, flashover olayından daha sınırlı bir alanda ya da sınırlı bir bölgede meydana gelir ve flashover kadar yüksek sıcaklıklarda meydana gelmez. Backdraft ( Geri Patlama) : Kapalı alandaki yangının ani bir oksijen girişiyle şiddetli bir şekilde patlamasıdır. Bu olay aynı zamanda ortamda biriken yanıcı gazlarında patlayıcı etki yaratarak tutuşmasına neden olabilir. Bu patlama, tüm patlamalarda olduğu gibi, itfaiyeciler için, ani bir şok dalgası veya basınç dalgası oluşturacağından son derece tehlikelidir. Betonun, yüksek sıcaklıklarda (300 °C’nin üzerinde) dayanımı azalır. Isı 500 °C’nin üzerine çıkarsa beton dayanımı %50 düzeyinde azalır. Tabi bu yangının süresi ve şiddeti ile değişebilir. Donatı çeliği (İnşaat demiri veya çeliği) ise 500 °C’ de dayanımının %50’ sini, 800 °C’ de dayanımının %80’ ini kaybeder. Çelik konstrüksiyon yapılar da yüksek sıcaklıklarda dayanımını kaybeder. Ortam sıcaklığı 600 °C’ ye ulaştığında mukavemetinin %50’ sini kaybederken, sıcaklık 800 °C- 900 °C’lere ulaştığında ise mukavemetinin tamamını yitirip yapı çökmeye başlayabilir. Bu durumların, yapı içerisinde itfaiyecilerin müdahalesi sırasında yaşanması ciddi yaralanmalar ve hatta ölümlerle sonuçlanabilir. Kısmi çökme durumlarında ise yapıdan ayrılan ağır ve hacmi büyük parçalar da itfaiyeciler için ciddi tehlike taşımaktadır. Bu tehlike, yangına müdahale ve kurtarma olaylarının seyrini değiştirebilir. Aynı zamanda düşen bu parçalar itfaiyecilerin bir tehlike anında yapıyı acil tahliye edilecekleri yolları kapayabilir. Bu tehlikelerin yanında itfaiyeciler, plana uyulmamış yapılar, ruhsatsız yapılar, tadilat ruhsatlı olmadan yapılan yapısal değişiklikler ve yangın ortamının doğal olmayan karmaşık durumları (görüş darlığı, yüksek sıcaklık, toksik gazların varlığı vb.) varlığı itfaiyecilerin yüksekten düşerek zarar görmeleri riskini de içinde barındırır. Yüksekten düşme riskinin itfaiyecinin vücuduna uyguladığı kuvveti hesaplayarak, tehlikenin yüksek boyutlarını gözler önüne serelim. Örneğin; 80 kg. bir itfaiyecinin 10 metre yüksekten aşağı düştüğünü varsayalım. Öncelikle düşme hızını (v) bulalım: v =√2gh, v= √ 2 x 9,81 x 10 ise v≈ 14 m/s, Kinetik Enerjisiyi (KE) hesaplayamalıyız. KE = ½ x 80 x 142 ise KE= 7 840 Joule, Çarpma kuvveti = KE/d d=( Yavaşlama mesafesidir. Biz burada ‘d’ değerini yumuşak bir iniş yapıldığını varsayarak 0,5 alalım.) Çarpma Kuvveti = 7 840/0,5 ise Çarpma kuvveti ≈15 680 N bulunur. Bulunan bu değerin oldukça yıkıcı etkileri olabilir. Karşılaştırmak için söylemek gerekirse, ortalama küçük bir araba 100 kg. ağırlığındadır ve yere uyguladığı kuvvet, yerçekimi ivmesi g= 9,81 x ağırlığı 1000 = 9 810 N’ dur. Yaklaşık olarak 1.6 aracın yere uyguladığı kuvvetle eşdeğer bir kuvKONUK YAZAR
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=