36 YANGIN ve GÜVENLİK • Eylül / 2024 bağlı bu gelişme yaşadığımız zaman diliminde değişen jeopolitik ve enerji piyasasındaki dalgalanmalar sonucunda dünyada ve yakın coğrafyamızda yer alan Avrupa ülkelerinde de gözlenmektedir. Avrupa Komisyonuna sunulan REPowerEU isimli bir plan doğrultusunda enerji tasarrufunu artırmanın yanı sıra, temiz enerji üretim imkanlarını artırmak ve enerji tedarikini çeşitlendirmek amaçlanmıştır. Temiz enerji üretimi hedefine bağlı olarak, Avrupa Birliğine üye tüm ülkelerde, 2026 yılı sonuna kadar yeni kurulacak, 2027 yılı sonuna kadar mevcuttaki ve taban alanı 250 m2’yi aşan tüm kamu ve ticari binalarında, 2029 yılının sonuna kadar yeni yapılacak tüm konut binalarında güneş enerji sistemleri kurulması önerisi oylamaya sunulacaktır. Fotovoltaik (PV) paneller iklim ve enerji perspektifinde önemli kazançlar sağlarken yangın güvenliğine karşı tehditler de içermektedir. Binalarda ısınma ve barınma amaçlı olarak kullanılan fosil yakıtlar yerine yenilebilir kaynaklardan üretilen elektrik enerjisi mevcuttaki yangın riski değerini yükseltmese bile riskin oluşumu değiştiğinden yeni zararlar söz konusudur. Özellikle çatılara kurulan PV panellerin, panelsiz bir çatıya göre yangın dinamiğini değiştirip, yangının yayılmasına ciddi oranda katkı verebildiği birçok vakanın sonucunda anlaşılmıştır. Yangın Güvenliği ve İtfaiye Personelinin Can Güvenliği PV modülleri genellikle cam ve alüminyum çerçevelerden oluşur ve ek yakıt yükü ekleyen polimer malzemeler içerir. Bu artan yakıt yüküne ek olarak, çatıda bir yangın gelişirse, modüllerin varlığı ısıyı çatıya daha yakın tutabilir ve çatıya sıcaklık ve ısı akımlarını artırabilir. PV sistemlerinin potansiyel olarak farklı arıza yapma durumları (kısa devre, su hasarı, kablo bağlantı hatası, kontrol / bakım eksikliği, çatıdaki çöp ve atık birikimi, hayvan yuvaları, fiziki hasar, panelin aşırı ısınması) vardır ve bunlara bağlı olarak tutuşabilir. PV panel dizilerini birbirine bağlayan kablolar ve bağlantılarındaki elektriksel arızalar yangınlara sebep olmuştur. Düz çatısı olan endüstriyel yapılarda yaşanan yangın olaylarına dair bulgular ve akademik araştırmalar incelendiğinde; • Panel sıralarının 0,5 metreden daha yakın olduğu uygulamalarda yangının hem panelin üst yüzeyinde hem alt yüzeyinde yayılmıştır. • Panel ile çatı kaplaması arasındaki mesafe 12 cm’nin altında ise, tahliye edilemeyen dumanın sıcaklığı arttıkça yanmanın şiddeti artmaktadır. • Panel ile çatı kaplaması arasındaki eğim 15 o’yi aştığında yukarı yönde alev ilerlemesi artmakta, yayılma hızı artmaktadır. • Yanmaz malzeme şeklinde sınıflandırılmayan çatı kaplama malzemeler panellerle birlikte yanmıştır. Zor yanıcı malzeme haricinde malzemenin tutuştuğu yangınlarda panellerin uygulandığı alanın ötesine yayılmıştır. • Doğal ışık panelleri, havalandırma kapakları, fenerlik gibi açıklıklar yangınların binanın iç kısmına yayılmasına imkan vermiştir. • Panellere uygulanan kablolar boyunca yangınlar ilerleyebilmektedir. • Yangına dayanımlı bariyer uygulanan çatılarda yayılma engellenebilmiştir. • Panel altına çakıl taşı veya beton panel gibi uygulamalar yangın kaynaklı ısı transferinin çatı kaplama malzemesine sirayet etmesi engellenebilmiştir. Binaların çatı kaplama malzemeleri ile ilgili mevcut standartlar, ASTM E108/UL 790, Standard Test Methods for Fire Tests of Roof Coverings ve CEN/TS 1187 T1-T4, Test methods for external fire exposure to roofs. Bu standartlar sadece çatı kaplamasının tutuşmasını ve alevin ilerlemesini değerlendiren düzenlemeler olması rağmen fotovoltaik panellerin varlığı standardın kapsamında değildir. Bu eksikliği tamamlamak üzere, TSE CLC/TR 50670 Fotovoltaik (PV) dizilerle birlikte çatılara dıştan yangına maruz kalma - Test yöntemi (leri) standardı, çatılara fotovoltaik (PV) dizilerle dışsal yangın maruziyeti değerlendirmek için tasarlanmıştır ve bu, mevcut bir çatının dışsal yangın maruziyetinden kaynaklanan yangın dayanımını potansiyel olarak etkileyen PV dizilerinin etkilerini tanımlar. Bu standardın sadece çatıya sonradan eklenen kurulumlar için uygun olduğunu belirtmek gerekir. Panelin üst yüzeyinden tutuşması halinde veya alt yüzeyinden tutuşması halinde panelin yüzeyindeki alev ilerlemesi, panelde açılan boşluklar ve çatı yüzey kaplamasına damlayan malzemenin durumu, 10 dakikalık test süresinin ardından alevlenmenin durumu test edilmekte ve ürün hakkında rapor üretilmektedir. ASTM E108 Class A Spread of Flame Test testinde çatılardaki yüzey kaplama malzemesi yerine fotovoltaik panel kullanılarak FM Approval Standard 4478 düzenlemesi (gönüllü) üreticiler için piyasaya sunulmuştur. 19 km/ saat hızda rüzgar koşulunda 760 oC sıcaklıkta gaz yakıcıdan çıkan alev malzemenin bir kenarına tatbik edilir, test sonunda 150 mm’den fazla alev ilerlememesi durumunda ürünün alevi ilerletmediği ve panel altındaki çatı kaplamasına alevi yaymayacağı kabulü ile onaylanır. Sadece panelin test edilmesi ve onay alması çatı ortamında yangın güvenliğini sağlamaya yetmeyecektir. Yaşanan olaylar ve mevzuattan bilinmektedir ki, onaylı bir PV paneli/çatı sistemi metal çatı yüzeyi veya yanmaz yalıtım gibi diğer risk azaltma önlemleri kullanıldığında sınırlı hasar oluşacaktır. MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=